Wraakzuchtige, radicaal-rechtse politiek wil het bedrijfsleven monddood maken

Er heerst een toenemende vrees in de bestuurskamers van het bedrijfsleven om zich politiek uit te spreken. Uit angst om afgestraft te worden of beperkt in de commerciële mogelijkheden. En dus zwijgt het bedrijfsleven steeds vaker, terwijl men net gewend was geraakt aan het innemen van scherpe publiekelijke standpunten en het uitspreken van warme maatschappelijke opvattingen. Die zelfverkozen stilte is een gevaarlijke en onwenselijke ontwikkeling.  

Angst regeert de bestuurskamers 

Met afschuw wordt vanuit Europa gekeken naar de razendsnelle ontwikkelingen in de VS, waar de democratie dagelijks verder wordt uitgehold. Je steunt president Trump, of je wordt als kritisch onafhankelijke rechter, journalist, bisschop of onderneming beschimpt, gecanceld en gestraft. En dus zagen we CEO’s van ooit kritische techbedrijven hun onderdanige eer betonen aan de inauguratie van de nieuwe Keizer Trump. Pijnlijk om aan te zien: daar stonden de rijkste, machtigste en meest slimme mannen van Amerika als kleine jongens te applaudisseren voor een autocratisch leider, wiens abjecte teksten ze tot voor kort nog vol overtuiging van hun platforms weerden. Ze verloochende zo hun eigen opvattingen en schonken hem vele miljoenen. De angst was in hun ogen te lezen. De radicaal-rechtse politiek van chantage en afstraffing werkte en verlamde alle kritiek in de kiem. 

Kritiek wordt niet getolereerd 

Wie niet vóór Trump is, is tegen hem en ontloopt zijn straf niet. De op Trump zeer kritische Republikeinse oud-congresvrouw Liz Cheney werd systematisch bij het oud vuil gezet en moet voor haar leven vrezen. De zachtaardige bisschop Mariann Edgar Budde, die vanuit het christelijke geloof een beroep deed op medemenselijkheid, werd door Trump persoonlijk tot de grond toe afgebrand. De speciaal aanklager Jack Smit voelde zich genoodzaakt zijn ontslag in te dienen nadat hij vaststelde dat Trump loog en dreigde om aan de macht te blijven. Vijf familieleden, generaal Mark Milley en viroloog Anthony Fauci kregen van Joe Biden op zijn laatste dag nog een presidentiële gratieverlening. Dit vanwege de volgens Biden uitzonderlijke omstandigheid. Trump dreigde om zijn tegenstanders met alle middelen die hem ten dienste stonden ten gronde te richten en te laten opsluiten. Het preventieve pardon is in die zin een begrijpelijke stap maar zou enige tijd geleden toch een volstrekt onvoorstelbare voorzorgsmaatregel zijn geweest vanwege de komst van een nieuwe president.  

Veel bestuursraden en CEO’s in de VS bekijken het politieke schavot dan ook met stijgende verbijstering, tellen hun knopen en houden zich vooral muisstil. Anderen besluiten dat de beste strategie is om steun te betuigen en mee te gaan in de angstaanjagende retoriek van Trump. Zo koos de wraakzuchtige Elon Musk opeens vol overtuiging voor Trump ondanks zijn eerdere kritiek. De wraak op woke (zijn zoon bleek transgender) was blijkbaar te aanlokkelijk. En dreef hem in de armen van rancuneuze politiek. Daarom ook zien we nu een toename van instemmende persberichten afkomstig van grote (staal)fabrikanten die de door Trump aangekondigde invoertarieven toejuichen, terwijl ze er aantoonbaar onder lijden. Liever gehoorzaamheid dan vergelding. Als ware ze zijn persoonlijke cheerleaders. 

De angst slaat over naar Nederland 

Ook in Nederland heerst angst. Natuurlijk hebben we een ander politiek coalitiesysteem, maar de wraakzuchtige politiek heeft ook hier zijn intrede inmiddels gedaan. Kritiek op Wilders wordt op sociale media niet geaccepteerd. Hordes al dan niet bestaande trollen vallen zijn critici ongenadig hard aan. Ooit onafhankelijke columnisten en kritische journalisten kiezen eieren voor hun geld en vermijden liever de confrontatie. Een kritische vraag op de dinsdagse ‘persconferentie’ van Wilders wordt afgekat door de journaliste ter plekke af te branden: ‘Zuur wijf!’ Wat volgt is een tsunami aan haatdragende berichten op sociale media en via juicekanalen. Zelfs het ontluikende gezag van de eigen premier wordt na een zwaar eerste debat direct ondergraven door hem “zwakke hap” te verwijten. Ongekend en ongehoord. Waar hebben we dit democratie ondergravende proces eerder gezien?   

Bij CNN zijn de meest kritische journalisten zoals de gerenommeerde Jim Acosta inmiddels aan de kant geschoven na aanhoudende kritiek van Trump. En in de persruimte van het Witte Huis zitten nu de kritiekloze republikeinse jaknikkers van Foxnews en wat domme influencers op de eerste rij. Ook Wilders kan hier inmiddels vrijwel onweersproken zijn vaak aantoonbaar onjuiste mededelingen doen. De glijdende schaal gaat hard. Andere partijleiders praten uit angst voor repercussies met veel meel in de mond en ooit kritische collega’s verlaten gedesillusioneerd het kabinet, de journalistiek of de politiek. En het bedrijfsleven steekt de kop in het zand. Rancuneuze en wraakzuchtige politiek heeft haar intrede gedaan met verlammende en wellicht onomkeerbare gevolgen.  

Stilte is geen optie 

Maar juist nu moet het bedrijfsleven zich laten horen. In een tijd van geopolitieke instabiliteit en groeiende polarisatie is wegkijken geen optie. Angst leidt tot verdere radicalisering. Het bedrijfsleven heeft invloed, macht en verantwoordelijkheid. Het kan een tegenkracht vormen tegen de door radicaal rancuneus rechts ingezette uitholling van onze democratie. 

Laffe struisvogelpolitiek gaat ons niet redden. Zwijgen maakt bedrijven medeplichtig aan de normalisering van intimidatie en censuur. Spreek je dus uit als machtig CEO! Wijs wraakpolitiek en haatzaaien af. Laat Nederland niet afglijden naar een systeem waarin vergelding regeert en kritiek wordt gesmoord. Want we zien in de VS hoe razendsnel dat kan gaan.