MVO-waakhond kan leren van transparantie-discussie

Er moet een nationaal toezichthouder verantwoord ondernemen komen. Dat voorstel deed kamerlid Jan Vos (PvdA) vorige week in een debat met minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel. ”Ondernemers hebben een verantwoordelijkheid en als ze die niet nakomen, moeten er sancties kunnen volgen,” zei Vos. Het Kamerlid wil de uitwerking van zijn idee overlaten aan minister Ploumen.

Aan het oprichten van een MVO-waakhond zitten heel wat haken en ogen, want er mag natuurlijk niet teveel overlap zijn met het werk van het Nationaal Contactpunt voor de OESO-richtlijnen, dat klachten behandelt over schending van richtlijnen op het gebied van onder meer mensenrechten, milieu of corruptie.

Als we er even vanuit gaan dat bedrijven zich tegenover zo´n nieuwe toezichthouder moeten kunnen verantwoorden over hun MVO-prestaties, kan Ploumen wellicht inspiratie opdoen uit de discussie die de laatste paar maanden door experts op het gebied van transparantie wordt gevoerd.

‘Lek als een mandje’

Die discussie komt voort uit een serie onderzoeken, onder meer van SOMO, waaruit blijkt dat ondernemingen in hun maatschappelijke jaarverslag vaak minder transparant zijn dan ze claimen. En dat niet alleen: ook de controle op de MVO-rapportages door accountants is “zo lek als een mandje”, volgens SOMO.

Wat is er mis met de rapportages? Veel bedrijven gebruiken de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI) voor het maken van hun jaarverslag. Bij de GRI hoort een lange lijst indicatoren en begripsbepalingen die bedoeld zijn om jaarverslagen van verschillende bedrijven onderling vergelijkbaar te maken. Sommige indicatoren zijn weer onderverdeeld in subvragen. Pas als alle subvragen ingevuld zijn, mag een indicator afgevinkt worden. Een bedrijf dat rapporteert over alle indicatoren mag vermelden dat het op A-niveau rapporteert. Uit het SOMO-onderzoek blijkt dat er bedrijven zijn die subvragen overslaan en toch de A-status claimen. Accountants laten dat toe.

Tanden

Een waakhond moet tanden hebben, dus aan dit soort onduidelijkheid zal een einde moeten komen wil een MVO-toezichthouder kunnen bijten als het moet. Misschien dat de volgende versie van de GRI-richtlijnen soelaas biedt. Die verschijnt in mei. In ieder geval worden de drie ´application levels´ afgeschaft, en dan bestaat er geen rapportage op A, B of C-niveau meer.

Lees ook de inleiding over MVO-verslaglegging in het kennisdossier van MVO Nederland.