‘Mannetjes en hun macht’ - recensies In het hol van de leeuw

Herberth Samsom

Medeoprichter InShared

Bij ING en veel andere grote organisaties is men het doel uit het oog verloren en verstrikt geraakt in de systeemwereld.

Iedereen die werkt binnen of voor grote organisaties zou Jurgen Spelbos’ boek ‘In het hol van de leeuw’ moeten lezen. Het geeft een bijzondere inkijk in de mores en cultuur van grote bedrijven. Daarnaast heb ik ook deze week Wouter Harts boek over ‘Verdraaide organisaties’ gelezen.

Waarin Jurgen verhaalt over een vreselijk naar voorbeeld uit de dagelijkse praktijk, geeft het boek van Wouter Hart het theoretisch kader. Hij laat zien dat er eigenlijke drie kernen zijn waar het allemaal om draait in organisaties. Allereerst de binnenste ring, de bedoeling of doel van de organisatie; daaromheen de leefwereld en als laatste ring de systeemwereld. Zijn betoog is dat veel bedrijven verstrikt zijn geraakt in de systeemwereld en de bedoeling uit het oog verloren zijn. De metafoor hiervoor is de paarse krokodil.

Bij ING, net als bij zoveel andere grote organisaties, werken weinig intrinsiek echt nare mensen. Echter, men is het doel uit het oog verloren en verstrikt geraakt in de systeemwereld. Het boek laat zien hoe een gedreven en enigszins onconventionele marketeer binnen een groot bedrijf geslachtofferd wordt en welk effect dat heeft op zijn leven.

Omdat de leiding haar eigen machtsspel belangrijker vond dan het individu, verzuimde men een beslissing te nemen na het eerste klokkenluidersonderzoek. Elke, maar dan ook elke beslissing was beter geweest dan wachten en dingen voor je uit schuiven. Men verschool zich achter het systeem, met catastrofale gevolgen voor iemand die bezig was met werken vanuit de klant, c.q. de bedoeling.

Dergelijke ‘collateral damage’ komt helaas vaak voor. Voor Jurgen Spelbos, die nimmer juridisch veroordeeld werd, was het schrijven van dit boek de enige mogelijkheid om zijn onterecht bevlekte blazoen te zuiveren. Ik ben blij dat hij het heeft geschreven en hoop dat hij nu verder kan met zijn (werkzame) leven. Dat was hem tot nu toe eigenlijk onmogelijk gemaakt. Het boek is een echte aanrader en vergelijkbaar met ‘De Prooi’.

Paul Blok

Managing Partner DDB Groep

Mannetjes en hun macht, daar gaat het boek over.

Omdat ik Jurgen Spelbos een gepassioneerde professional en een aardige man vond, bood ik hem ooit een baan bij DDB aan. Hij bedankte, want hij had andere plannen: directeur Communicatie bij ING. Daar viel veel eer te behalen. Een bank in transitie met een intern bureau en een flink budget. Ik was niet jaloers op zijn campagne met de bankmannetjes, maar goed werk maken voor banken is ook niet eenvoudig.

Door zijn boek begrijp ik nog meer dat reclame maar een bijzaak is voor bankmannen. Mannetjes en hun macht, daar gaat het boek over. En hoe je door je medewerkers een flink oor kan worden aangenaaid als je ze op hun ondermaats presteren wijst. Ik besefte dat het mij ook had kunnen overkomen. Hoeveel onrecht kan je een collega aandoen en waarom eigenlijk?

Het boek is prettig leesbaar. Vanuit het perspectief van Jurgen, maar toch objectief en integer. Mijn sympathie voor hem en mijn hekel aan elleboogwerk zijn er groter van geworden. Jurgen schrijft zijn persoonlijke ervaringen van zich af in een context van de ontwikkelingen in de financiële wereld en binnen ING. Enige tijd geleden ontmoette ik hem. Zijn carrière was naar de kloten, om over het medisch vervolg maar te zwijgen. Zwaar geraakt, maar niet verslagen. Achteraf had hij misschien toch beter voor een bureau kunnen kiezen. Dat kan nog steeds. Reclamemensen zijn immers geen bankmannetjes.

Karen de Loos

Zelfstandig marketing- & communicatieadviseur KIK Communicatie

Een gekkenhuis, doorspekt met ego's en grootheidswaanzin.

De timing van de publicatie van het boek is 'grappig' omdat De Prooi net is uitgezonden bij de NPO. De tv-serie is ‘achteraf’ en ‘van buiten’, het boek is een insidersverhaal dat leest als een trein. Een soort ‘The Firm’. Ik kan me voorstellen dat de disclaimer van De Prooi — ‘gedramatiseerde interpretatie van historische gebeurtenissen’—ook op het boek wordt gelegd. Ik las het zelf ook deels met verbazing, maar herken veel. Net als ‘De Prooi’ laat ‘In het hol van de leeuw’ in het eerste deel zien hoe het er in die tijd aan toe ging. Een gekkenhuis, doorspekt met ego's en grootheidswaanzin.

Jurgen Spelbos kun je een ‘onconventionele’ leider noemen, maar hij was een leider. Daar ontbreekt het vaak aan. Hij had een visie en stak die niet onder stoelen of banken. Er zijn veel mensen die niet voor een bedrijf werken maar bij een bedrijf voor zichzelf (leaseauto, functieprofiel, schaal, bonus). Dat type medewerkers is allergisch voor onconventionele collega's met een eigen visie en talent voor leiderschap. Jurgen is het niet-lullen-maar-poetsentype, scherp aan de wind varend, (interne/externe) klant centraal stellend, van iedereen het beste eisend. Met een gezonde dosis humor. Er werd in die tijd ook veel gelachen, daar deed iedereen aan mee.

Van Steve Jobs hebben we geleerd dat een leider niet per definitie als aardig hoeft te worden ervaren. Een leider heeft als hoogste prioriteit het doel te behalen voor het bedrijf. Samen met de mensen uit het team. Als je dan van ‘onder het vloerkleed poetsen’ bent of ‘kantjes ervan af willen lopen’ dan is die negatieve beoordeling niet leuk, maar waarschijnlijk terecht. Die laatste categorie mensen is meestal ook niet van open vizier en er ontstaat al snel een vorm van koudeoorlogvoering, met alle gevolgen van dien. Ik benijd hem niet en hoop dat hij na dit boek verder kan.

Foto Jurgen Spelbos: Bart Dykstra