‘Issues worden níet door de media gemaakt’

Issues zijn maatschappelijke thema’s of problemen die gedurende langere tijd het gesprek van de dag zijn en die een controversiële kwestie vormen. Denk aan Marokkanen, de gezondheidszorg of veiligheid. Een issue is iets anders dan een mediahype, aldus Gerard Bartels, die op 11 december aan Tilburg University op het onderwerp is gepromoveerd.

 

Arabische Lente

De moord op Fortuyn en Van Gogh, onthullingen over kindermisbruik in de katholieke kerk, de zelfmoord van een Tunesische fruitverkoper, die het startsein vormde voor de Arabische Lente. Het zijn voorbeelden van onverwachte gebeurtenissen met grote gevolgen. Maatschappelijke problemen kunnen zo uitgroeien tot een issue, waardoor blokkades voor politieke agendering wegvallen en de uitvoering van beleid uiteindelijk mogelijk wordt.

Gerard Bartels verklaart in zijn proefschrift hoe issues ontstaan, waarom sommige gebeurtenissen zo’n enorme impact op de samenleving hebben en welke psychologische en sociale mechanismen een rol spelen.

 

Eventsetting en agendasetting

De promovendus introduceert de term eventsetting: de psychologische en maatschappelijke impact van een onverwachte gebeurtenis en de gevolgen daarvan voor individu en samenleving, waarbij een kleine oorzaak enorme gevolgen kan hebben. Eventsetting wordt gezien als de oorzaak, agendasetting als het gevolg van issues.

Agendasetting door de pers is niet de oorzaak van issues. Media spelen een relatief ondergeschikte rol in het ontstaan, zo blijkt uit Bartels’ onderzoek. Deze reageren vaak pas achteraf op het ontstaan van een issue, als de publieke opinie een issue al lang en breed geadopteerd heeft.

 

IsA-model

Issues leiden tot de politieke agendering van maatschappelijke problemen. Voordat een maatschappelijk probleem echter een issue kan worden, moet:

• binnen een samenleving voldoende probleembesef aanwezig zijn met betrekking tot een specifiek probleem;

• een onverwachte gebeurtenis hebben plaatsgevonden in relatie tot het probleem;

• voldoende massa aanwezig zijn, om een maatschappelijk probleem momentum te geven.

 

Op deze drie pijlers bouwde Bartels het Issues Activation model (IsA-model). Dit model kan voorspellen welke maatschappelijke problemen een issue kunnen worden, mits een onverwachte gebeurtenis optreedt.

 

Issues Activation Cycle

Wanneer een probleem een issue is, ontstaan er voor de politiek betere kansen om beleid uit te voeren en geaccepteerd te krijgen. Een minister wiens onderwerp zich in een opgaande fase van de zogeheten Issues Activation Cycle bevindt, heeft het tij mee en zal vaak de geschiedenis ingaan als een bewindsman die iets voor elkaar kon krijgen. Een opgaande fase in de Issues Attention Cycle duurt ongeveer vier jaar en de Issues Activation Cycle in zijn geheel ongeveer tien jaar.