Bestorming Capitool is een boodschap voor communicatie: zoek het ongemak

Laat de bestorming van het Capitool een keerpunt zijn voor de rechtsstaat. Nog niet zo lang geleden ontdekten populistische politici de kracht van angst als businessmodel. Het gevolg was polarisatie: het midden werd uitgehold en de flanken werden sterker.

We hebben de gevolgen gezien. Outsiders kwamen op en kregen de macht. Met als bijzonder fenomeen de huidige president van de Verenigde Staten.

We hebben nu gezien wat er gebeurt als de rechtsstaat wordt ondermijnd. Wat er in het maatschappelijk debat gebeurt als voortdurend wordt geroepen dat sprake is van fake news. Als de autoriteit van gevestigde instituten stelselmatig wordt betwist. Als ieder tegengeluid wordt weggewuifd en er niet meer wordt geluisterd naar de stem van de rede.

Dan krijg je een gesloten samenleving, waarin iedereen in een eigen echokamer zit, contrasten worden uitvergroot en de kortetermijndrift wordt vergoelijkt. Stop making stupid people famous, klinkt het dan. Maar pas op voor je eigen minachting. Dan weet je niet wat er leeft. Ga dus vooral in gesprek met je tegenstander. Betrek de twijfelaars. Schets de dilemma’s. Hoe lastig dat ook is. Vanaf de maan bezien zijn we allemaal even groot.

Woorden van waarde

Laat de bestorming van het Capitool een signaal zijn voor de verkiezingen in Nederland. Door te investeren in het vertrouwen in de rechtsstaat.

Dat betekent dat we aan de ene kant onze instituties koesteren: een onafhankelijke rechtspraak, kritische journalistiek, vrijzinnige cabaretiers, beschouwende wetenschap en vormend onderwijs. En aan de andere kant dat het gepraat over diversiteit uit de vrijblijvende hoek komt: dat we de stemmen voor een eerlijke verdeling van kansen, luisteren naar de kwetsbaren die worden weggezet als haters en ons licht opsteken bij de mensen met wie we eigenlijk moeite hebben.

Het opzoeken van het ongemak, dat is de enige manier om grote thema’s als ongelijkheid, klimaatverandering en eenzaamheid op te lossen. De manische meningenmachine is een motor. Zonde als-ie in de hoek wordt gezet.

Woorden geven waarden weer. Daarom heeft het communicatievak naar mijn idee een de maatschappelijke opdracht om te ontbubbelen. Zoals president-elect Joe Biden gisteren zei, in zijn reactie op de bestorming: ‘Op hun best kunnen de woorden van een president inspireren, maar in het slechtste geval kunnen ze een vuur aanwakkeren.’

Verder kijken dan vooroordelen

De taal is de voorbode van het handelen. Het is de uitdaging om in gesprek te gaan met de achterban van je ergste tegenstander. En dat stelt communicatieprofessionals voor de taak om juist het tegengeluid te zoeken en verder te kijken dan de vooroordelen die er zijn.

Het is wat door mensen als Guido Rijnja al jaren wordt bepleit: zoek het ongemak, want juist daar waar het schuurt ontstaat de positieve energie. Ook in Nederland klinkt de roep naar visie, verbinding en vertrouwen. En ook hier is men het populisme beu. En voor de verkiezingen: stem niet tegen, maar voor.