Strijd tegen beïnvloedingstechnieken is een ongelijke

Eyal toonde in zijn boek aan hoe je mensen een gewoonte kunt aanleren door middel van het principe van variabele beloning. Hoe meer een product ons onregelmatig beloont, hoe meer verslaafd we eraan raken. Niets vinden onze hersenen lekkerder dan spannende anticipatie. Gokverslaafden weten dit als geen ander.

Gokmachines zijn daarom ook zo ontworpen dat ze regelmatig kleine beloningen geven, zodat de gokker in een mentale status wordt gebracht van ‘op het randje van een epic win’ te zitten en door blijft gaan tot z’n geld op is.

Goed ontworpen games doen dat ook. Jane McConigal heeft in haar geweldige boek Reality is Broken een aantal foto’s staan van de gezichtsuitdrukking van gamers die zich in die toestand bevinden. Bijna orgastisch.

Duister principe

Het geheim achter gok- en gameverslaving is een zorgvuldig ontworpen beloningssysteem. En dat principe heeft Nir Eyal in Hooked uitgewerkt om aan te tonen hoe ook technologiebedrijven dit duistere principe kunnen gebruiken om hun gebruikers verslaafd te maken.

Je bent constant aan het uitkijken naar dat ene spannende mailtje, dat ene appje, dat ene Facebookberichtje dat je dag helemaal kan maken. Meestal is het niets. Maar heel af en toe is het bingo.

Het probleem dat ik met Nir Eyal heb is niet dat zijn kennis verboden moet worden. Integendeel. Er zijn enorme kansen om deze designprincipes te gebruiken om positief gedrag te ontwerpen (ik denk spontaan aan de golf van wereldwijde sympathie voor de Japanse voetbalfans die na de WK-match tegen België netjes het stadium gingen opruimen).

Complete lulkoek

Wat ik wel misdadig vind is dat hij weigert verantwoordelijkheid te nemen voor de doos van Pandora die hij geopend heeft. 

Geconfronteerd met de wereldwijde verslaving aan smartphones en sociale media, wuift hij elke verantwoordelijkheid weg. Het is de schuld van de gebruiker. Die moet maar verstandig omgaan met de technologie.

Dat is natuurlijk complete lulkoek. De simpele waarheid is dat we een ongelijke strijd strijden. Onze discipline kan het onmogelijk winnen van de geraffineerde beloningstechnieken die zich richten op ons onbewuste. Iets wat techfilosoof Tristan Harris ‘a race to the bottom of the brain stem’ noemt.

Doos van Pandora

De knowhow over beïnvloeding ligt vandaag op straat. Die klok kan niet meer teruggedraaid worden. De mensheid heeft sinds de uitvinding van het vuur zowel grootse als gruwelijke dingen gedaan met z’n nieuwe superkrachten.

In de juiste handen kunnen we er prachtige dingen mee doen, maar in verkeerde handen gaat het heel snel mis. Zie Facebook. Zie Trump. Zie Brexit.

Nir Eyal heeft de doos van Pandora geopend en krijgt hem niet meer dicht. Maar doe er tenminste niet hypocriet over.