De magie van priming: waarom positief denken ons écht gelukkiger maakt

Stel je voor dat je een restaurant binnenstapt en dat je vijf minuten lang compleet genegeerd wordt. Zou dit een effect hebben op de rest van je restaurantbeleving? Het antwoord uiteraard ja. Je eerste indruk vormt de blauwdruk voor de rest van je ervaring. In de psychologie heet dit fenomeen ‘priming’: de eerste indruk die je automatische brein registreert, vormt de basis voor alle andere indrukken.

Mensen die denken dat ze regelmatig bewegen en dus aan hun gezondheid werken, worden ook gezonder. Kamerpersoneel in een hotel werd uitgelegd dat hun baan een soort fitness is, omdat het fysiek werk is. Het effect: hun overgewicht verminderde en hun bloeddruk ging omlaag. Nog gekker: mensen die denken dat ze minder fit zijn dan hun kennissen, gaan ook eerder dood. Ongeacht of ze meer of minder bewegen dan hun omgeving.

Allerlei apps die proberen je te helpen om positief te denken, maken gebruik van priming. Een bekend voorbeeld is de ‘5 minute journal’. Elke ochtend vraagt dit dagboek aan je om drie dingen op te schrijven waarvoor je dankbaar bent èn drie dingen te bedenken die vandaag bijzonder kunnen maken. ‘s Avonds moet je vervolgens de dag afsluiten door na te denken over drie positieve dingen die vandaag hebben plaatsgevonden en één ding waarvoor je dankbaar bent.

Het doel hiervan is geniaal in al zijn eenvoud: het zorgt ervoor dat je je aandacht richt op het positieve. Mensen die dit elke dag doen, zijn aantoonbaar gelukkiger dan mensen die dit niet doen. Het schijnt trouwens dat één van de redenen waarom oude mensen gelukkiger kunnen zijn dan anderen, is dat ze op een bepaald moment simpelweg hebben besloten geen tijd meer over te hebben om nog te focussen op het negatieve.

We worden continu geprimed door de context waarin we ons bevinden. Corporate kantoren primen ons op hiërarchie. Posters op een salesafdeling die refereren aan winnen – denk aan hardlopers die juichend de finish passeren - primen ons op competitiedrang. Open kantoorvloeren met veel hoekjes primen ons op samenwerking. Mannen in maatpakken primen ons op respect en op de evidentie dat we hen zeer serieus moeten nemen. Consultingtaal, een mailadres dat eindigt op McKinsey.com en volle Powerpoint-slides met schema’s primen ons op de illusie dat 30-jarige knapen weten waar de markt heen gaat en hoe de klant moet reorganiseren. Pure magie.

Een tijdje terug bedacht één van mijn mensen een geniaal idee: De gelukswekker. Elke ochtend maakt deze wekker je wakker en vertelt je een verhaal over iets dat er in de wereld is gebeurd. Een verhaal over mensen in landen waar honger, oorlog, corruptie, martelingen, of vergiftiging plaatsvond.

En na elk verhaal wordt je de vraag gesteld of je wel beseft hoe ongelooflijk goed je het hier hebt en hoe beperkt je dagen hier op aarde zijn. Ik zou elke dag tegemoet treden alsof het mijn laatste was.

Tom De Bruyne is gedragspsycholoog en eigenaar van SUE Amsterdam en The Bahavioural Design Academy