In weerwil van haar beloften voor een reclamestop en een rem op activiteiten in Rusland na de inval in Oekraïne noteerde Unilever Rus in het jaarverslag 2022 een toename van reclame, winst en betaalde belasting in Rusland.
Dat kwam Follow the Money op het spoor met een analyse van het gedeponeerde jaarverslag van Unilever Rus, evenals Leaverussia, een Oekraïens activistisch onderzoeksproject.
Eerst stelde Unilever: ‘Sinds maart 2022 hebben we alle import en export van onze producten naar en vanuit Rusland stopgezet en zijn we gestopt met alle media- en reclame-uitgaven…Wij blijven onze in Rusland vervaardigde dagelijkse levensmiddelen en hygiëneproducten leveren aan de mensen in het land.’
Op 8 maart 2022 volgde een update, met de belofte te ‘zullen stoppen met alle media- en reclame-uitgaven’ en ‘geen winst maken met onze aanwezigheid in Rusland’.
Winststijging door inflatie
Wat de winst van Unilever betreft, die is nagenoeg verdubbeld, van 2021 naar 2022: van 4,8 miljard roebel (56 miljoen euro) naar ruim 9,2 miljard roebel (108 miljoen euro). In gevraagde wederhoor stelt Unilever:
‘De acties die we hebben ondernomen om onze activiteiten in Rusland af te bouwen, resulteerden in een double digit volumedaling. De omzet was hoger, vanwege de inflatie en de sterkte van de roebel.’
Klopt dit verweer van Unilever? De koers van de roebel in 2022 was gemiddeld 74 roebel voor 1 euro. De koersverhouding in 2021 was gemiddeld ruim 87 roebel voor 1 euro. De waarde van de roebel daalde dus over 2022 met 17,5 procent ten opzichte van 2021.
Kijken we naar de inflatie in Rusland in 2022 dan bedroeg die zo’n 15 procent gemiddeld. De verdubbeling van de winst van Unilever is dus, in tegenstelling tot wat het concern impliceert in het wederhoor, niet toe te schrijven aan louter inflatie en koersverschillen.
De omzet van Unilever in 2022 bleef ongeveer gelijk op 85 miljard roebel, nu circa 1 miljard euro. Dat impliceert gezien de inflatie een daling van het verkocht volume met die 15 procent.
Onder de streep droeg Unilever meer bij aan de Russische staatskas met belastingen, te vertalen als oorlogskas: van omgerekend naar huidige koersen 14 miljoen euro in 2021 naar 38 miljoen euro in 2022.
Zero marketinguitgaven?
Terug naar de reclame. In 2022 gaf Unilever 21,7 miljard roebel (259 miljoen euro) uit aan reclame. Dat is niet het ‘zero marketinguitgaven’ die Unilever beloofde, maar bovendien ruim 10 procent meer dan in 2021. Toen gaf Unilever bijna 20 miljard roebel uit aan reclame, zo stelt Follow the Money.
Unilever zei in februari/maart 2022 te (zullen) stoppen, dus de jaaruitgaven aan marketing zouden met 80 procent gedaald moeten zijn. Unilever zegt dat het beeld onjuist is: ‘Unilever heeft sinds het uitbreken van de oorlog geen reclame gemaakt voor onze merken in Russische media. De reclame waarnaar in het artikel wordt verwezen, is uitgevoerd door winkeliers/klanten en is contractueel vastgelegd vóór maart 2022.’
Dit is niet controleerbaar, maar hoe dan ook staat het bedrag voor marketing in Rusland in contrast met de verklaringen van februari en van maart, ook als is in maart gesteld dat Unilever ‘zal stoppen’, kennelijk juist rekening houdend met lopende contracten met afnemers die reclame maken. In hoeverre die uitgaven dan worden volledig worden verdisconteerd als kosten van Unilever is niet duidelijk. Als AH, Jumbo en Dirk reclame maken voor Unilever-producten, zijn dat marketingkosten van Unilever Nederland?
Unilever zegt hierop: ‘Ter verduidelijking van de marketingkosten: dat zijn activiteiten zoals point of sale-materiaal, displays bij het schap, Unilevermerken op de schermen in de supermarkten, enzovoorts. En ja, dat wordt door Unilever betaald. In dit geval waren het contracten in Rusland die al waren afgesloten voordat de oorlog begon en die we moesten naleven.’
'Bloedgeld'
Unilever is behalve essentiële producten ook Magnum-ijs blijven verkopen in Rusland, wat haar eerder dit jaar in de Britse pers op felle kritiek kwam te staan als een ‘hypocriet’ bedrijf dat ‘bloedgeld’ int waar andere merken als McDonalds en Shell hoge verliezen namen in Rusland. Unilever antwoordt dat stoppen in Rusland niet eenvoudig is.
