Jonge aanstormende leiders

Elk jaar maken leden van diverse Rotaryclubs hun agenda een weekend vrij om jonge aanstormende talenten te coachen op hun leiderschapskwaliteiten. Deze veelal jong afgestudeerden oriënteren zich op hun maatschappelijke mogelijkheden en zijn bereid hun leiderschapstalenten te toetsen aan realistisch nagebootste praktijksituaties. Ze laten zich de kritische analyses en observaties van ervaren ondernemers en leidinggevenden een weekend lang ondergaan. Een nuttige ervaring voor de jonge talenten maar zeker ook voor de coaches. Het leidde mij, als coach, tot de vraag; wat is dat nou precies; leiderschap? Leiderschap is niet hetzelfde als managen. Leiders kunnen inspireren en beïnvloeden. Managers kunnen organiseren en doelen bereiken. Maar, wanneer ben je succesvol?

De apenrots.

In de gesimuleerde werkelijkheid komt de jonge pas benoemde managing director van een multinational kennismaken met de leden van de Raad van Bestuur. De directeur wordt gevraagd hoe hij (of zij) een aantal specifieke problemen binnen zijn divisie te lijf zal gaan. In deze eerste ronde van aftasten en sfeer proeven wordt bij de meeste kandidaten duidelijk hoe lastig het is de hiërarchieke gevoeligheden te onderkennen en doordrongen te zijn van, wat ik zelf voor het gemak benoem als, de apenrots. Wie stuurt wie aan? Wie legt verantwoording af aan wie? Waar zitten de verborgen agenda’s? De voetangels en klemmen. Hoe profileer ik mij in de arena van baasjes? Hoe taxeer ik de complexiteit van belangen en gevoeligheden? Kortom, het verkennen van het speelveld, zo u wilt mijnenveld, in ondernemersland.

Stijlen van leiderschap.

Uiteraard wordt de jonge managing director geconfronteerd met een kritische ondernemingsraad. Nu komt het er op aan hoe ons jonge talent zich profileert. Hoe gaat hij om met de dilemma’s van rendementsbesef versus medewerkersbelangen? Of gaan deze belangen toch ook weer samen? Toont hij kracht en visie en weet hij te overtuigen? Toont hij begrip en compassie met de werkvloer en weet hij vertrouwen te wekken? Houdt hij zich als “de baas” staande?

De vraag dringt zich op (bij mij als coach) welke factoren bepalend zijn voor een succesvol leider. Is dat de persoon met de meest briljante ideeën? De duidelijkste visie op de toekomst? De verbaal sterkste en communicatief vaardigste? De beste people manager met een geweldig inlevingsvermogen? De persoon die het handigste in de slangenkuil van belangen weet te manoeuvreren? De slimste onderhandelaar die met de beste deal uit het traject komt? De charismatische persoonlijkheid die rust en kracht uitstraalt en standvastig blijft met zijn ideeën? De aanjager en inspirator die het beste van zijn collega’s naar boven weet te brengen?

Weg van de eenvoud.

Dit is de titel van het boek dat Godfried IJsseling schreef over hoe leiders proberen controle te houden over problemen waarmee we ons geconfronteerd zien in een maatschappelijke en organisatorische omgeving die steeds complexer wordt. Lange tijd hebben we in onze samenleving de complexiteit proberen te bezweren door er nog meer complexiteit aan toe te voegen. We maakten procedures en regels die bijna niemand nog begrijpt. We probeerden met regels en procedures het leven eenvoudiger te maken maar moesten erkennen dat we er in doorgeschoten zijn. Het werd niet eenvoudiger maar ingewikkelder. Juist in een omgeving die steeds complexer wordt groeit de noodzaak te komen tot een eenvoudige aanpak. De persoonlijke ontwikkeling van de leider vormt de basis van een goed resultaat. Het gaat uit van betrokkenheid en vakmanschap.

Van oudsher hing leiderschap samen met ontzag. Maar de laatste jaren zien we een felle discussie over bonussen en salarissen. Sommige leiders worden gezien als graaiers. De wens komt op naar leiders als mens. Met name in de politiek is deze ontwikkeling te zien. Er wordt authentiek leiderschap gevraagd. We nemen geen genoegen meer met hooghartigheid en door de positie beschermd profileren. Maar als vervolgens blijkt dat leiders ook feilbare mensen zijn komen we vanzelf in een crisis van leiderschap in alle sectoren van overheid en bedrijfsleven.
Er ontstaat een vertrouwenscrisis. Het gevolg daarvan is dat we dan vragen om sterke leiders, maar geen autoritaire. “wees jezelf, maar wel zoals ik dat graag zie” en zie hier, de bijna onmogelijke opdracht. En dan blijkt dat naast een leiderschapscrisis ook sprake is van een “volgerscrisis”. Leiders bestaan dan bij de gratie van hun volgers. Zij die bereid zijn hun vertrouwen te schenken.

Professioneel leiderschap gaat veel verder dan kennis en kunde. Een effectieve omgang met een complexe realiteit kan door de hedendaagse leider niet gevonden worden in trucs, vaardigeden, snelle oplossingen en recepten. Volgens Godfried zal de grondhouding van de leider fundamenteel moeten wijzigen. Een grondhouding van controle en beheersing zal zich moeten wijzigen in een grondhouding gericht op vertrouwen en loslaten.

De nieuwe leider zal op zoek dienen te gaan naar de eigen ik. De echtheid of authenticiteit van de leider moet gevonden worden. De warme jas van je beschermende persoonlijkheid kan veiligheid bieden maar ook je persoonlijke ontwikkeling en openstaan voor nieuwe impulsen, in de weg staan. Het is belangrijk deze mechanismen goed te begrijpen en je bewust te worden van het ontstaan van je persoonlijkheidsjas (aangeduid als blauwe plekken). Achter die blauwe plekken ligt de kern of de essentie van elke nieuwe talentvolle leider.

Opbrengst van coaching.
De zin van dit trainingsweekend lag in de ambitie en uitdaging van de jonge kandidaat leider deze blauwe plekken te willen ontdekken. Daarvoor open te staan. Op zoek te willen gaan naar de eigen kern en essentie. Geholpen door waarnemingen van ervaren ondernemers. Ook zij hebben die blauwe plekken en zijn bereid de nieuwe generatie managers daaraan te spiegelen. Mooi dat dat kan in een veilige en leerzame omgeving. De maatschappij heeft behoefte aan deze talentvolle en enthousiaste jonge ondernemers.