In het tweede kwartaal van 2022 viel het ineens op. Reclames van exchanges als Bitvavo, Bitcoinmeester en Binance verschenen steeds vaker op tv. De reclames duiken ook op in het voetbalstadion en als sponsoring van de Formule 1 en de KNVB. Waar traditionele beleggingsreclames zijn gebonden aan strenge regelgeving, gelden deze regels niet voor cryptoreclames.
Regelgeving niet geldig voor crypto reclames
In tegenstelling tot traditionele beleggingsproducten zijn cryptocurrencies tot nu toe niet als financieel product geclassificeerd. Daarom gelden er geen reclameregels voor de promotie van cryptovaluta. De regelgevers waarschuwen echter dat investeren in cryptovaluta niet zonder risico is. Het is namelijk heel goed mogelijk je inleg blijvend te verliezen als je in de verkeerde munt belegt. Cryptocurrencies zonder stevige fundering lopen het risico permanent waarde te verliezen en zo wordt je investering snel minder waard.
Hoewel Bitcoinmeester, Bitvavo en Binance al eerder met advertenties op televisie en radio verschenen, kwam de ophef rond crypto advertenties pas op gang toen een advertentie van Floki zichtbaar werd. Deze reclame is momenteel te zien op de GVB trams in Amsterdam en in het stadion van FC Twente, onder andere. Omdat Floki de nieuwe partner van FC Twente is, kwamen er klachten binnen bij de Reclame Code Commissie. Die vond dat FC Twente de regels overtrad door de supporters niet te informeren over de risico's van investeren in crypto. De klacht werd echter afgewezen. Dit omdat crypto's officieel geen financiële producten of diensten zijn. Daarmee vallen alle cryptocurrencies buiten de Wet op het Financieel Toezicht en het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Ondanks het feit dat reclame mensen kan verleiden in een munt te investeren zonder er onderzoek naar te doen, is reclame voor cryptocurrencies nog niet gereglementeerd.
Strenge handhaving in het buitenland
De reclame voor de tot dan toe vrij onbekende munt Floki, werd niet alleen in Nederland opgemerkt. Floki maakt ook reclame in het buitenland. Door misleidende teksten als "Bitcoin gemist? Koop Floki", is de reclame al niet meer te zien in Engeland. In Spanje doet men er nog een schep bovenop. De Spaanse Autoriteit voor Financiële Markten controleert namelijk alle advertenties waarvan verwacht wordt dat ze meer dan 100.000 mensen bereiken. Bedrijven moeten de advertentie minstens tien dagen voor publicatie aanmelden en erin vermelden dat er risico's aan beleggingen verbonden zijn. Doen ze dat niet, dan riskeren ze een fikse boete. Dezelfde regels gelden voor derden die in Spanje reclame maken voor cryptocurrencies.2
Met name wanneer de Bitcoin koers naar nieuwe hoogtepunten stijgt en handelen in crypto populair is, zie je het aantal uitwassen in reclame-uitingen toenemen. Zo speelde er een paar jaar geleden de rechtszaak die John de Mol tegen Facebook had aangespannen vanwege nepadvertenties die door oplichters op het sociale mediaplatform waren geplaatst. Daarin werden de naam en foto van de Mol misbruikt om argeloze beleggers over de streep te trekken om hun zuurverdiende geld in een op software gebaseerd Bitcoin-handelssysteem te steken terwijl torenhoge rendementen werden voorgespiegeld. Het was pure oplichting en mensen die er op in gingen waren hun geïnvesteerde geld kwijt.
Zo zit het met de Europese regelgeving
In 2024 zal de regelgeving voor crypto in Europa naar verwachting een feit zijn. Hoe die regelgeving vorm zal krijgen is nog niet duidelijk. De onderhandelingen hierover vinden momenteel in Brussel plaats, maar verwacht wordt dat een deel van de regelgeving zich zal richten op reclame. Waar brokers en exchanges nu nog vrij zijn om reclame te maken, is het dus waarschijnlijk dat dit tegen eind 2023 geleidelijk zal veranderen.
Als we kijken naar de regelgeving voor advertenties gericht op traditionele beleggingsproducten, is de kans groot dat dezelfde regels ook zullen gelden voor crypto advertenties. Een voorbeeld van regelgeving is de waarschuwende zin, "Pas op, geld lenen kost geld," die je momenteel bij alle reclame voor financiële producten ziet.
Voor beleggingen en moeten aanbieders de standaard risicometer en waarschuwingszin tonen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt toezicht op dergelijke reclame-uitingen en treedt op als aanbieders van financiële producten zich niet aan de voorschriften houden.
Het publiek is voorlopig nog op zichzelf aangewezen
De komende 2 jaar zullen cryptoreclames niet gereguleerd worden. Hierdoor zullen steeds meer mensen door reclames worden getriggerd om in cryptovaluta te investeren. Geïnteresseerden zijn voorlopig dus vooral op zichzelf aangewezen als het gaat om het inschatten van de risico’s en bij het eruit filteren van de oplichtingspraktijken. Grote mediaplatforms zoals Google en Facebook hebben inmiddels al wel het heft in eigen hand genomen en interne regels opgesteld m.b.t. de acceptatie van crypto-reclames. Het wachten is nu dus nog op regulering vanuit de overheid.
Op 21 juli 2022 deed de Reclame Code Commissie uitspraak in de zaak tegen Bitvavo die in zijn reclame beweerde al meer dan 1 miljoen klanten te hebben. Die stelling is onwaarschijnlijk, onwaarachtig en oncontroleerbaar, stelde de aanklacht. Bitvavo kon het aantal niet hard maken en accepteerde dat ook het bewijs in hoger beroep tekort schoot (want notaris en accountant konden slechts vaststellen dat er meer dan 1 miljoen unieke email-adressen geregistreerd waren, niet 1 miljoen unieke klanten of gebruikers). Met als gevolg dat deze reclame als 'misleidend' en zelfs 'oneerlijk' aangemerkt wordt door de RCC.
Bitvavo is het overigens eens met de stelling dat reclame voor cryptocurrencies eerlijk en transparant dient te zijn, en werkt graag mee aan verbetering - maar wel gericht op een level playing field voor alle aanbieders.
https://www.reclamecode.nl/uitspraken/bitvavo/financiele-dienstverlening-2022-00253-cvb/380797/