Rijtjes, rijtjes. Het jaareinde nadert en dus is het tijd voor een overzicht. Wie verdient er een reputatieknuffel en welke bekende viroloog, politicus, wereldleider of artiest krijgt een schop onder de kont? Rocco Mooij ging te rade bij een paar deskundigen en doet een – zeer subjectieve - poging om de 20 grootste reputatiekanjers en losers van 2021 in kaart te brengen.
1. Sywert van Lienden 3,5
Je hoeft niet afgestudeerd te zijn in de reputatiekunde om te weten wie dit jaar opgaat voor de poedelprijs. Met Sywert wordt het nooit meer wat. Nergens, bij niemand. Op liegen staat een tweede en derde kans (kan zelfs onze premier zich herinneren), maar op oplichting van een volk staat reputationele doodstraf. Zeker als je het boetekleed weigert. Emigreren en elders een winkel in onbetrouwbare mondkapjes beginnen, zou mijn advies zijn. Of gewoon voor eeuwig binnenblijven.
2. Amalia 6,5
Met het koningshuis is als het met God. Als je er in gelooft, kan je er een hoop lol aan beleven. De gemiddelde Republikein of atheïst (vaak gaat dat samen) denkt: waar kijk ik naar? Vanwaar die kritiekloze bewondering? En het zijn niet de minsten die met weke knieën tot Maxima gaan voor een interview of die bovenaardse eigenschappen toeschrijven aan (en opschrijven over) een meisje van 18. Terwijl de genetische afstand tussen Amalia en Willem van Oranje net zo groot is als die tussen u en – bij wijze van spreken - mij. Toch had ik onze toekomstige vorstin bijna een goed cijfer gegeven. Vanwege haar onvolwassen onschuld; dat doet het altijd goed in reputatiepolls. Maar ja, toen kwam die 18e verjaardag en moesten de nazaten van Bernhard weer helemaal opnieuw beginnen met zijn allen.
3. Marco Borsato 4
Elk sterk merk heeft een schaduwzijde en vaak valt de schaduw precies op die ene uitmuntende karaktereigenschap van dat merk. Dus: de brave echtgenoot Marco neukt rond zoals een eekhoorn nootjes verzamelt en zit –– terwijl het vlees op het rooster suddert – met zijn ene poot aan zijn microfoon en zijn andere aan minderjarige meisjes. Althans, zo luiden de beschuldigingen. Want we moeten hier natuurlijk geen roddelrubriek worden. Maar toch: goede doelen kennen hem niet meer, of andersom. Zaaleigenaren blokkeren zijn nummer. Knoops is zijn advocaat. Dit klinkt als: beyond repair en tot in de eeuwigheid verbannen naar braderieën en schimmige personeelsfeestjes. Of naar Italië, het land van zijn romantische voorouders.
4. Hugo de Jonge 4
Het grappige van Hugo: er komt een moment dat het gestuntel aandoenlijk wordt. In dat stadium is Hugo inmiddels beland. Hij is de badmeester die – even niet vermeld op het cv - nooit heeft leren zwemmen. Stoer en gebruind zit hij op zijn badmeesterstoel, totdat hij moet doen waarvoor hij was aangenomen: in actie komen. Tegen de tijd dat badmeester Hugo zijn opvallende delft blauwe flippers aan heeft en iedereen aan de rand van het bad heeft geconsulteerd, is het kind al bijna verzopen. En ja, het is druk in het bad. Ook waar: iedereen vindt iets anders over de beste reddingsmethode. Maar er was er maar één eindverantwoordelijk, toch?
Twee extra strafpunten voor het zwartepieten van de Gezondheidsraad en dat interview in de Linda. In tijden van crisis is er geen ruimte voor ijdeltuiterij. Zelfs niet als je Hugo heet.
5. De katholieke kerk 2
Ach, die achterlijke theorietjes van complotdenkers en Qu’annon-volgers toch. Een pedonetwerk! Hahaha. Georganiseerd misbruik van jonge kinderen. Hoe verzin je het! Jonge moeders die hun baby’s moeten afstaan. Massagraven, doofpotten, wegkijkers, handen boven het hoofd. Gekkigheid! Misschien is dat beeld van die bloed drinkende elite wat zwaar aangezet. En die pizzeria was natuurlijk een locatiefoutje. Maar verder klopt het beeld aardig. Wonderen en schandalen zijn de specialiteit van dit huis. Dat er nog mensen zijn die in dat wonder geloven, is een reputatiekrachttoer van jewelste. Desondanks een dikke onvoldoende.
6. Merel van Vroonhoven 7,5
Staan er ook vrouwen in dit rijtje? Te weinig natuurlijk, maar dat komt doordat ik een oude witte boze man ben – wat ook echt zo is! - dus klagen helpt niet. Sommige potentiële kandidaten – Kaag - begonnen het jaar goed, maar raakten gaandeweg verstrikt in hun eigen politieke veters. Of vetes, het is maar hoe je het opschrijft. Halsema dan? De burgemeester vervalt in oude zonden - verkramping – en gaat steeds meer praten alsof ze haar ambtsketting heeft ingeslikt. Wij zien daar écht nog te weinig vooruitgang, Femke. Nee, er is er maar één in Nederland die het predicaat reputatieknaller verdient en dat is de vrouw die haar topfunctie – en het bijbehorende salaris - verruilde voor een baan als zij-instromer in het onderwijs en daar elke week verdienstelijk in de krant over schrijft. Hulde, al helpt het natuurlijk wel dat haar echtgenoot een aardige grijpstuiver verdient als pr-icoon. Of is dat dan weer heel erg vrouwonvriendelijk?
7. Verstappen 8
‘Dit is toch wel echt hele goeie pr’, sprak Amber (spreek uit Ember en vraag niet waarom) Brantsen (Brentsen?) over Max. Ember is weg bij het Journaal en gaat volgend jaar verder als presentator van Viaplay – waarmee ze onbedoeld de trouwe Ziggokijker van Max berooft. Verder ben ik het helemaal met Ember eens! Max is hele goeie pr, maar… waarvoor eigenlijk? De Formule 1? Zandvoort? Bravoure? Ingewikkelde vader-zoonrelaties? In ieder geval heeft Max Verstappen Max Verstappen helemaal op de kaart (kart haha) gezet. Wel vijf strafseconden voor de producent van het goedje waarmee Nederlandse jongeren en ver daar buiten hun hersens opblazen. Het is vloeken in de kerk, maar van mij mag Max een andere sponsor. Ik zie wel een interessante combi met Pepsi, Max. En verder ben je natuurlijk een f***ng beest!
8. Gommers, Kuipers, Koopmans 8
Ex-aequo en in één adem deze drie. Gewoon omdat we soms niet kunnen kiezen. Inderdaad, die boze mevrouw Bruining die altijd zo streng het kabinetsbeleid predikt, staat er welbewust niet bij. Maar verder moeten we ze op handen dragen, deze Coronaghostbursters. We doen er een fotootje van Marion bij. Dat vinden we de leukste en de coolste. Omdat ze altijd zo kalm blijft, ondanks doodsbedreigingen - u leest het goed: doodsbedreigingen- en voor het bekendmaken daarvan een steuntje in de rug verdient. En omdat Marion door ‘enkele leden van bepaalde partijen ter rechterzijde’ wordt beticht van communistische sympathieën. Ooit was dat reden om je in een kamp op te sluiten. Het schijnt dat er Kamerleden zijn die daar wel eens van dromen.
9. Peter R. de Vries 7,5
Een postume reputatieprijs voor de stoere crimefighter met het tattoo-motto op zijn been. Mijn smaak is het niet, een tattoo op je been en – als ik eerlijk ben: sympathiek was nooit het eerste woord dat me te binnen schoot als ik zijn stalen kakement zag. Zijn programma’s vond ik altijd wat – ik zoek even naar het juiste woord – bombastisch? Maar als zijn dood één ding duidelijk maakte, dan was het dat Peter de Vries gedreven werd door enorme betrokkenheid en een bijna buitenmenselijk gevoel voor rechtvaardigheid. Zeer benaderbaar voor onterecht behandelden en een leven lang loyaal aan de mensen over wie hij een programma maakte. Je kan je toch danig vergissen. Mij heeft het geleerd niet te snel te oordelen… als ik dat al niet wist. U?
10. Ten Hag 8
Nooit begrepen, dat schamperen op Ten Hag toen de man aantrad bij de mooiste club van de wereld (objectief gesproken dan). Het leek een beetje op het haaienmeer waarin Louis van Gaal werd gegooid toen hij hoofdtrainer werd. Anders dan bij Louis, die een ziekelijke argwaan tegen journalisten ontwikkelde, blijft ten Hag helemaal zijn Twentse zelf. En zie, hij wordt steeds losser in de omgang – voor zijn doen dan - veroorlooft zich bij tijd en wijle een kwinkslag of een nukkigheidje in het interview na afloop van de wedstrijd. Ach, het moet ook heerlijk zijn om elke week het ongelijk van Valentijn Driessen of Johan Derksen te bevestigen. Alleen om die reden zou je al blijven. Nog even met Ajax de Champions League winnen Eric, dan mag je naar Engeland.
11. Wesley Sneijder 4
Over voetbal gesproken. Liefhebbers zien tot hun afgrijzen dat hun voormalige held Wesley Sneijder van het veld is gestapt en zijn geluk in de tv-studio’s probeert. De moraal: je kunt niet overal succes hebben. In het huwelijk niet. Als trainer niet. En op tv al helemaal niet. Wat blijft er dan nog over? Later zullen we zeggen dat de val van Wesley zich langzaam maar trefzeker voltrok. Uitzendingen waarin Sneijder wedstrijden analyseert zijn nu al legendarisch – om verkeerde redenen. Ongeremd verkent de gouden middenvelder van weleer daarin de grenzen van de onzin. Maar wat wil je ook als je het samen met Dirk – is het hem echt? - Kuyt en die gladjanus van een Humberto Tan moet zien te rooien.
12. Omzigt 7
De huiskamervraag van het jaar: is Omzigt te vroeg teruggekomen? Had deze matador uit het Oost’n – de enige, werkelijk de enige (vooruit, samen met Renske) - die het gevecht met die grote, logge Haagse stier aandurfde - niet wat omzichtiger met zichzelf om moeten springen? Hij oogt vermoeid, klinkt bedeesd, sloft en weent zachtjes voor zich uit bij persoonlijke vragen. Van hemelbestormende CDA’er tot eenmansfractie met te grote ambities en kasten vol dossiers die nog voor het eind van het jaar….zucht. Rutte weet: van hem heeft het oude politieke denken de komende twee jaar geen last. Dat functie elders was zo’n slecht idee nog niet.
13. Shell 4
Ooit sprak ik de man die verantwoordelijk was voor de reputatie van Shell wereldwijd. Zolang ze in India, Cambodja en pakweg Peru nog blij waren met elke nieuw geopende benzinepomp, besteedde de pr-afdeling geen energie aan zure berichten in Nederlandse kranten. Oil spills in Nigeria? Gehakt en spaanders. Boren op de Noordpool? Why not? Blij wees hij op het gestaag groeiend aantal fans op Facebook – voornamelijk in de derde, vierde en vijfde wereld (die er allemaal binnenkort niet meer zijn!!!). Fans zijn er vast nog wel: ergens op een armzalige steppe of toendra waar het een klere-end rijden is naar een gevulde tank en de laatste zak M&M’s. Maar verder is Shell de Global Kop van Jut, het nieuwe Kodak – and rightly so. Het is het verschil tussen gelijk hebben en krijgen dat die ingenieurs maar niet tussen de oren krijgen. En trouwens ook tussen niet doen en wel beloven. Maar ach, moeten we het nou blijven uitleggen?
14 Wollaars en Tweebeeke 7,5
Elke zondagochtend om tien uur kijken wij thuis naar Andrew Marr, sterverslaggever van de BBC. Dat is niet omdat we zo intellectueel zijn, maar omdat we ooit per ongeluk zijn blijven hangen na Match of the Day. Andrew Marr verstaat de fijne Britse kunst om zijn gasten – politici veelal - trefzeker bij de enkels af te zagen en ze toch een warm en welkom gevoel te geven. Het vraaggesprek als fluwelen inquisitie. Nog een maandje dan vertrekt Marr, dus ons advies aan Jeroen en Mariëlle: kijk en leer! Mariëlle omdat het allemaal soms iets minder verbeten kan. En voor Jeroen herhalen we de woorden waarmee Marr zijn vertrek aankondigde: ‘it’s never about the reporter, it’s all about the story.’ Want Jeroen vindt zichzelf soms stiekem best wel een beetje scherp.
Maar los daarvan: ga zo door Nieuwsuur.
15. Navalny 7
We zouden hem bijna vergeten, de enige Sovjet-oppositieleider die naar goed Russisch gebruik wegkwijnt in een kamp. En anders doet het diplomatieke westen dat wel. Hem vergeten, bedoel ik. De lijn tussen heldendom en stommiteit is dun en ik ben er nog steeds niet van overtuigd dat Navalny’s terugkeer zoden aan zijn dijk zet. Een tien voor moed, een twee voor doordacht? Zeker, de reputatie van Poetin als despoot werd nog eens stevig bevestigd – ik heb je vergiftigd, waarom kwam je niet op onze afspraak? - maar dat cijfer kon al niet veel lager. Daarvoor hadden we Navalny’s intrieste afgang naar een goelag niet nodig.
16. Amanda Gorman 7
Ik heb het gedicht er nog eens bij gepakt. Er komen veel kloven en kliffen in voor, heuvels die beklommen en verschillen die overwinnen zullen worden. Zoals Jules Deelder ook beter kon ouwehoeren dan schrijven, zo moeten we mevrouw Gorman ook plaatsen. Haar performance was magistraal, en dat is ook veel waard. Jammer alleen dat de humorloze woke-brigade er vervolgens met de vertaling vandoor ging. Ik heb meteen alle wereldliteratuur – Roth, Nabokov, Proust, Cervantes, de zusjes Bronte - het raam uit geflikkerd. Want vertaald door iemand van de andere, en dus verkeerde sekse. En dat kan natuurlijk niet. We moeten streng zijn.
17. De Nederlandse overheid 4
Redeloos, reddeloos, radeloos. Geen daadkracht, geen executiepower, geen vertrouwen, geen timing, geen regie, geen heldere en tijdige communicatie . Geen extra bedden, geen boosters of veel te laat, nog steeds geen goeie ventilatie in scholen. Iedereen in de war, boos, van de leg of afgehaakt. Als deze crisis een ding duidelijk maakt, is het dat onze overheid extreem goed is in lange termijn beleid met de nadruk op de hele lange termijn, in inspraak organiseren, meedenken met anderen, verantwoordelijkheid afschuiven en ingewikkelde adviezen geven waardoor besluiten nog langer op zich laten wachten dan het vol afgrijzen toekijkende volk uberhaupt voor mogelijk hield. Flexibel, snel, praktisch in de uitvoering: wil de eerste ambtenaar met deze kerncompetenties nu opstaan? Niemand? Dan wordt het tijd voor een grondige evaluatie.
18. Wopke 5
Elke afdeling heeft er een. De collega die nooit antwoord geeft als je om zijn mening vraagt. Die je niet op inhoud of kennis van zaken kan betrappen. Zo’n type met een feilloos talent voor meebewegen, wegduiken en vooraan staan als er successen gedeeld kunnen worden. Iemand die wel grote woorden gebruikt als stappen maken en niet voor zijn verantwoordelijkheid weglopen, maar ondertussen door incompetentie de hele campagne naar de ratsmodee helpt. En raad eens wie het nieuwe afdelingshoofd is, als je terugkomt van vakantie?
19. Doutzen Kroes 5
Zoals mijn moeder altijd zei: Mooi koppie, maar zit er ook wat in? Nee dus, of het moet totale waanzinspaghetti zijn. Dat is de conclusie als je haar laatste post op Instagram probeert te begrijpen. Niet te lang naar kijken, lezer, anders word je depressief. Naast spaghetti schuilt - complimenten zijn er om uit te delen! - een gewiekste Hollandse koopmansgeest in dat koppie. 29 miljoen op de bank en toch een Coronasubsidie lospeuteren: respect! Al is het beter voor je portemonnee dan voor je reputatie.
20. Volt 7
Een outsider, getipt door sommige van mijn communicatievriendjes. Vooruit dan maar. Een nieuw fris geluid is het zeker. Een parlementair lichtpuntje in tijden van zwaarte en somberheid. Daar gaan we nog veel van horen, van Volt. Positief, op inhoud en niet op buhne. Niet vorige eeuws-nationalistisch, maar grensoverschrijdend van nu. Wat zeg ik, van de toekomst, want populair onder de jeugd. De keuze om niet mee te doen aan verkiezingen als de zetelverdeling man-vrouw onvoldoende gegarandeerd is, getuigt van principes. En waar vind je die nog tegenwoordig?
Met dank aan Paul Stamsnijder, Reint-Jan Renes en Bartho Boer
