Wakker Dier gaf deze week een vervolg op zijn ‘sloopmelkcampagne’, die al een tijdje loopt. In februari van dit jaar werden nog de merken Optimel, Melkunie en Danio aan de schandpaal genageld, nadat eerder een tvc had gelopen waarin een koe langzaam verdrinkt in een glazen kubus die steeds voller loopt met melk.
Wakker Dier komt met de vorige – en huidige – campagne in het geweer tegen het uitputten van koeien. Het gaat dan om koeien die geen keurmerk van de Dierenbescherming hebben (de bekende één, twee of drie sterren). Wakker Dier: 'Een melkkoe kan van nature wel twintig jaar worden, maar gaat gemiddeld al rond haar zesde naar de slacht. Dan is ze op, uitgeput, gesloopt. De melk van zo’n koe noemen wij sloopmelk. En het is de hoogste tijd dat die verdwijnt uit de supermarkt.'
Radio
In de vervolgcampagne worden de merken c.q. producten Melkunie Breaker (yoghurtsnack voor on the go), Danoontje (toetje voor kleine kinderen) en Campina halfvolle melk op de korrel genomen. Omdat de producten ‘sloopmelk’ zouden bevatten. Wakker Dier: ‘Je mag beter verwachten van deze A-merken.’ Eén van de radiocommercials (Melkunie Breaker), is hieronder te beluisteren.
De machtige zuivelreuzen
De slechte leefomstandigheden van - en de enorm hoge melkvraag aan melkkoeien, veroorzaakt volgens Wakker Dier allerlei ziektes en aandoeningen bij de typische ‘hoogproductieve’ melkkoe. Waarom kiezen de machtige zuivelconcerns ervoor om op die manier te werken? De NGO vindt dat de zuivelreuzen hun invloed – schaal maakt immers macht – zouden moeten aanwenden om veranderingen door te voeren op het gebied van koeienwelzijn. Dat ze een ‘force for change’ zijn. Zo ook FrieslandCampina, Arla Foods en Danone. Wakker Dier: ‘Het leven en het leed van de melkkoe ligt in hun handen.’
Niets aan de hand?
Afgaande op de door Adformatie gevraagde reacties van FrieslandCampina, Arla Foods en Danone op de aanklacht van Wakker Dier, lijkt er eigenlijk niet zoveel aan de hand te zijn. Danone zegt bijvoorbeeld dat externe audits bewijzen dat de woorden en daden van het concern worden erkend. ‘Bijvoorbeeld door onze Top-10 notering in de meest recente Business Benchmark on Farm Animal Welfare.'
De Franse zuivelgigant vindt het problematisch dat Wakker Dier alleen maar kijkt of producten wel of geen Beter Leven keurmerk hebben. ‘Het is voor ons, gezien onze wereldwijde schaal, niet uitvoerbaar om per land aan een ander keurmerk met specifieke eisen te voldoen. Dat betekent níet dat wij dierenwelzijn niet serieus nemen, integendeel.’ Een van de bewijzen zou zijn dat Danone wereldwijd samenwerkt met Compassion in World Farming (CIWF). Danone: ‘Onze dierenwelzijnsaanpak is gebaseerd op de internationaal erkende vijf vrijheden, waaronder gemakkelijke toegang tot vers water, een geschikte omgeving inclusief rustplaatsen, vrijheid van pijn en letsel, de vrijheid om normaal gedrag te vertonen en het waarborgen van omstandigheden die geestelijk lijden vermijden, die zijn vastgesteld door de Farm Animal Welfare Council. Hierover rapporteren wij jaarlijks in ons Dierenwelzijnsrapport.’
Geen herkenning
Arla, dat ook merkhouder van Melkunie is, zegt zich niet te herkennen in het beeld dat Wakker Dier in de campagne schetst. ‘Wij en onze melkveehouders vinden het welzijn van koeien heel belangrijk.’ Vervolgens komt het argument dat het bedrijf zich aan de wet houdt. ‘Onze melk voldoet aan alle Nederlandse en Europese wettelijke eisen rondom de gezondheid, het welzijn en de huisvesting van melkkoeien. Veeartsen controleren dit tijdens periodieke bedrijfsbezoeken. De Nederlandse melkveehouderij voldoet daarnaast aan strenge dierenwelzijnsnormen.’
Naast de wettelijke eisen zegt Arla Foods een eigen kwaliteitsprogramma te hanteren voor Arla-melkveehouders: Arlagården. ‘Dit programma is gericht op dierenwelzijn, melkkwaliteit, duurzaamheid en voedselveiligheid. Zo moeten de koeien voldoende ruimte en vrijheid hebben om natuurlijk gedrag te vertonen. Ook wordt elke koe vier keer per jaar gecontroleerd op vier gebieden die belangrijk zijn voor haar welzijn: conditie, bewegingsscore, blessures en hygiëne.’ Arla belooft ook nog eens dat de Arla-melkveehouders hun koeien elke dag in de gaten houden.
FrieslandCampina
Onze ‘eigen’ FrieslandCampina (FC) draait de redenering om. Koeien worden niet ongezond doordat ze compleet uitgewoond worden, maar geven meer melk dan vroeger, ‘omdat ze gezonder zijn dan vroeger’. Dat is volgens FC te danken aan het gegeven dat koeien in ruimere stallen staan en betere voeding krijgen, die is afgestemd op de behoeften van de koe. ‘De zorg voor koeien is in de loop der jaren sterk verbeterd.’
FC lepelt ook het wettelijke eisen-verhaal op en heeft net als Arla een eigen kwaliteits- en duurzaamheidsprogramma lopen. Daarin worden volgens FC hoge eisen gesteld. De boeren moeten onder andere kunnen aantonen dat hun melk afkomstig is van gezonde koeien (wat toch een basiseis lijkt) en daarbij wordt gebruikt gemaakt van de zogeheten KoeMonitor.
Daarbij noemt FC het keurmerk On the Way to PlanetProof van Stichting Milieukeur dat het Campina-merk draagt, een keurmerk waar de Keuringsdienst van Waarde in een uitzending weinig van heel liet. FC: ‘De melkveehouders die voor producten met dit keurmerk melk leveren, voldoen aan aanvullende eisen op het gebied van klimaat, natuur en dierenwelzijn. Om continu te verbeteren, worden de eisen aan dit keurmerk ieder jaar verder aangescherpt.’
Dus?
Heel kort samengevat zeggen de zuivelgiganten: we voldoen aan alle Nederlandse en Europese regels, we doen zelfs nog meer dan die regels vereisen en er wordt met zowel interne als externe kwaliteitsprogramma’s gewerkt. Dus wat zeurt Wakker Dier nou? En moet het niet eerder bij de wetgever aankloppen? Anne Hilhorst komt met een pittige reactie. ‘Ik ga er absoluut vanuit dat ze zich houden aan de wet, het probleem is dat de wet weinig voorstelt. In tegenstelling tot varkens en kippen, is er voor melkvee geen specifieke welzijnswetgeving. Geen regels over leefruimte of omstandigheden in de stal. Niets over daglicht, een plek om te rusten of veilig te eten. Dat is ook de reden dat wij dit jaar een petitie hebben aangeboden bij de Tweede Kamer waarin we samen met bijna 50 duizend burgers betere wetgeving eisen.'
Ieder zijn eigen eisen
Tegelijkertijd komt het gebrek aan wetgeving de zuivelaars wel heel goed uit, vindt Hilhorst. ‘Zij hebben hun eigen kwaliteitsprogramma’s waarmee ze zogenaamd het welzijn en de gezondheid van de koeien borgen. Iedere zuivelaar heeft zijn eigen eisen en ze zijn niet bijzonder transparant over die eisen. Wel weten we dat hier sommige dingen in vastgelegd zijn, zoals bijvoorbeeld verplichte pijnstilling na het onthoornen van kalfjes en hoeveel witte bloedcellen (pus als gevolg van uierontsteking) er in melk mag zitten. Kortom: de ergste excessen worden door deze programma’s verboden. Maar eisen over leefruimte, weidegang en inrichting van de stal ontbreken.’
En ook al voldoen de zuivelaars aan de wet en aan hun eigen programma’s, toch is volgens Hilhorst een op de vijf dieren kreupel en halen de dieren gemiddeld hun zesde verjaardag maar net terwijl ze twintig kunnen worden. ‘De gestelde eisen van zuivelaars zijn dus duidelijk niet genoeg om de koeien een redelijk leven te bieden.’
Invloed
Wakker Dier houdt zowel de overheid als de zuivelaars verantwoordelijk, maar de zuivelconcerns hebben volgens Hilhorst wel meer macht. ‘Zij staan in direct contact met de boer, hebben al diverse kwaliteitssystemen opgericht én bepalen de prijs. Met name dat laatste is de sleutel tot verandering. Als zij een paar cent meer betalen per liter, kan de boer de koe bijvoorbeeld stro geven om op te liggen in plaats van beton of rubber. Als de zuivelaar beter welzijn eist, kan de situatie snel verbeteren voor de koeien.’
