De Reclame Code Commissie (RCC) heeft bepaald dat een reclamefilmpje van Shell in strijd is met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Daarin staat onder meer dat reclame in overeenstemming dient te zijn met de waarheid.
De ‘Make the Future’-campagne van Shell, waarvan het filmpje een onderdeel is, heeft tot doel te laten zien dat Shell een actieve rol speelt in het ontwikkelen van een energierijke, CO2-arme toekomst. De oliemaatschappij wekt in het filmpje namelijk de indruk dat rijden op waterstof uiterst duurzaam is omdat (lokaal) alleen water wordt uitgestoten.
Dit is het filmpje:
Groen, blauw of grijs
Dat lokaal alleen water wordt uitgestoten, staat niet ter discussie. Wel of rijden op waterstof als duurzaam bestempeld kan worden. Dat hangt namelijk af van welke soort waterstof gebruikt wordt: groene, blauwe of grijze waterstof.
De RCC: ‘Groene waterstof wordt, kort samengevat, door middel van elektrolyse geproduceerd uit water en is daarmee de schoonste soort waterstof. Blauwe en grijze waterstof worden uit aardgas geproduceerd, waarbij de vrijkomende CO2 wordt opgevangen en opgeslagen (blauw) of wordt uitgestoten in de atmosfeer (grijs).’
En daar zit ‘m de kneep, want de waterstof die Shell levert, is voorlopig grijs. Waarom? Omdat groene waterstof (en zelfs blauwe waterstof) veel duurder is om te produceren dan waterstof op basis van aardgas. Shell erkende dat ook op de hoorzitting bij de RCC, maar probeerde dat te nuanceren door te melden dat ‘de productie van waterstof uit water slechts één van de mogelijke productiewijzen is en dat vooralsnog aardgas voor de productie van waterstof nodig zal zijn’.
Maar die nuancering komt volgens de Commissie in het filmpje onvoldoende naar voren.
Niet meer doen
De Commissie acht de reclame-uiting dus in strijd met het bepaalde in artikel 2 NRC. ‘Zij beveelt adverteerder in zoverre aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.’
Daar heeft Shell in zoverre gevolg aan gegeven dat het filmpje nog altijd te zien op de campagne-site 'Make the Future' van Shell, maar nu wel met twee disclaimers die onderaan (in tekst) in beeld worden gebracht (op 0:42 seconden en op 0:52 seconden). Die disclaimers luiden:
'*Waterstof kan worden gemaakt uit water, of uit (aard)gas.'
'*Van de Shell waterstoftankstations in Nederland zal in ieder geval één tankstation waterstof uit water produceren met gebruik van hernieuwbare energie.'
Is het duidelijk zo? Of nog steeds misleidend?
En daarmee is de kous - in ieder geval voorlopig - af. Want ook al is het twijfelachtig dat de disclaimers bij consumenten luid en duidelijk doorkomen, de wijze waarop Shell gevolg geeft aan deze aanbeveling is de verantwoordelijkheid van Shell zelf, zo legt RCC-woordvoerder Kirsten van Kleeff uit. 'Door middel van een compliance-formulier zegt een adverteerder zoals Shell toe om de uitspraak op te volgen en de betreffende uiting aan te passen of in te trekken.'
Shell heeft ook daadwerkelijk aanpassingen gedaan, en het dossier is als compliant gesloten. De afdeling Compliance oordeelt niet of een aangepaste uiting conform de Nederlandse Reclame Code is. Daarvoor moet de hele molen opnieuw in rotatie worden gezet omdat dat de exclusieve bevoegdheid van de Reclame Code Commissie is. Van Kleeff: 'Die zal pas tot een oordeel over een aangepaste uiting overgaan als daar een klacht tegen wordt ingediend.
'Auto rijdt op water' (not)
De andere klacht die door dezelfde klager werd ingediend, werd door de RCC overigens afgewezen. Die luidde namelijk dat Shell de indruk wekt dat de waterstofauto op water rijdt. De RCC: ‘Uit het filmpje blijkt duidelijk dat de auto op waterstof rijdt en niet op water. (…) de waterstofexpert zegt dat de auto niet op water, maar op waterstof rijdt en op dat moment verschijnt het woord “waterstof” groot in beeld.’
Klager is overigens tegen de uitspraak in hoger beroep gegaan. Hij wilde een verbod aan Shell om in uitingen mee te delen dat rijden op waterstof een positieve bijdrage levert aan een schoon leefmilieu, totdat alle door haar verkochte waterstof is opgewekt met als duurzaam te beschouwen energiebronnen. Van Kleeff: 'Ter zitting begreep hij dat het College een dergelijke dwingende maatregel niet op kan leggen, en het College heeft erop gewezen dat hij al in het gelijk gesteld was door de RCC op het punt van de bijdrage van Shell aan het bevorderen van een schoon leefmilieu.
Verder wilde de klager dat het College zou oordelen dat Shell suggereert dat de waterstofauto op water rijdt, maar het beroepscollege vond net als de RCC dat voldoende duidelijk wordt gemaakt dat sprake is van rijden op waterstof.
De klacht werd overigens ingediend door Wouter van Embden (onder meer oprichter van Stichting Autobelangen), die hier wordt geïnterviewd door Vincent Evers.
