Tijd voor Slow innovation

… het potlood. Ongekend populair bij vele bevolkingsgroepen, waaronder kinderen en scholieren, en nog steeds groeiend in volume, vooral in snel ontwikkelende landen. De feiten zijn in belangrijke mate afkomstig uit een prachtig artikel in de Economist van 16 september 2010.

Momenteel worden ongeveer 15-20 miljard potloden per jaar geproduceerd. Faber-Castell, een eeuwenoud familiebedrijf, is met een 2,2 miljard een behoorlijke speler in de markt. Bezien vanuit de hedendaagse hectiek van de ene hype na de andere en de drang tot snelle innovaties zijn de ontwikkelingen in de potlodenmarkt een verademing. Lees en kom tot rust.

1565
Eerste beschrijving van wat voor een potlood kan doorgaan. Onduidelijk is hoe het potlood precies gemaakt wordt, maar vermoedelijk is het wel schrijfmiddel (of krasmiddel) met een harde kern en een (houten) omhulsel.

1761
Na 200 jaar is het potlood niet wezenlijk veranderd. Faber-Castell begint met de productie van potloden. Die worden tot dan toe met een kern van gegoten lood gemaakt (er waren toen nog geen milieu- of arbonormen).

1794
Na 230 jaar (!) een eerste revolutionaire innovatie die het productieproces stukken goedkoper, eenvoudiger en minder gevaarlijk maakt. De kern van het potlood wordt vervangen door een mengsel van grafiet en klei. Wat interessant is dat dit de weg opende voor productdifferentiatie. Door meer of minder grafiet in de kern te stoppen kreeg je hardere of zachtere punten. De uitvinder van weleer kon nooit vermoeden dat door deze innovatie ruim 200 jaar later grafeen zou worden uitgevonden (Nobelprijs natuurkunde 2010), de basisstof die voor vele nieuwe innovaties in de computerindustrie gaat zorgen.

1839 (45 jaar later)
Lothar von Faber, de achterkleinzoon (een investment banker) van de oprichter neemt de organisatie over en vindt het 6 hoekige potlood uit (de potloden waren in die tijd rond). Dan vraag je je af of hij dit uit eigen frustratie deed of via de voorloper van croud sourcing (waar tijdens een gezamenlijk diner door de gasten werd geklaagd over potloden die steeds van het bureau vallen). Hij voelde de wens van de klant in ieder geval goed aan.

1875 (36 jaar later)
Ook dat nog. Heb je na bijna 40 jaar eindelijk weer een productvernieuwing, wordt het idee eerst gestolen en daarna door juristen als niet onderscheidend afgeserveerd. Het idee ontstond namelijk om achterop het potlood een rubber dopje te plaatsen dat dienst doet als gum (handig!). Het patent werd voor de neus van de familie aangevraagd door een fransman, maar later ongedaan gemaakt door het patentbureau.

En dan een hele tijd niks! Gewoon 80 jaar geen noemenswaardige noviteiten, hoe zouden de huidige marketeers, met elke maand een nieuwe hype om achteraan te rennen, dit volhouden?!

1924 (bijna 50 jaar later)
En dan, jawel, een heuse rage! De uitvinding van het kleurpotlood, na doorontwikkeling van het door volwassenen gebruikte markeerpotlood. En het werd een echte rage, vooral bij kinderen (en na 85 jaar nog steeds populair, wie doet ze dat na?). Ik ben wel benieuwd hoe anno 1924 zo’n product in de markt werd gezet, met een gelikte reclamecampagne of vanuit de kracht van het product?

1990 (bijna 70 jaar later)
Je kunt de famile Faber-Castell een vooruitziende blik niet ontzeggen. Toen duurzaamheid nog nauwelijks een definitie had, ontwikkelden ze potloden met op water gebaseerde verf, omdat ouders zich zorgen maakten dat hun kinderen de giftige verfmaterialen in hun mond kregen. Dus zelfs na 66 jaar doen wat je doet, ben je nog steeds in staat om open te staan voor meningen van klanten. Dan moet je echt heel fanatiek met je product bezig zijn. Tegenwoordig vragen leraren expliciet aan de ouders om Faber-Castell potloden te kiezen vanwege het schone karakter. Als dat geen merkvoorkeur is.

En de komende 100 jaar?
Volgens de Economist ziet het familiebedrijf nog steeds ‘Scope for further refinement’, maar zal het basisontwerp de komende 15 jaar niet veranderen. En nadenken over de komende 100 jaar wordt overgelaten aan de volgende generatie(s). prachtig toch?

Wat mij dit leert is dat wanneer je blijft luisteren naar je klanten, vanuit eigen kracht redeneert, doet waar je in gelooft en fanatiek met het product bezig bent, er altijd ruimte is voor verdere innovatie, hoe perfect je product ook wordt geacht. Zouden er nog marketeers rondlopen die dit geduld en fanatisme kunnen opbrengen? Ik hoop het wel.

Ik hoor graag of jij het ook zo'n tijd vindt voor Slow innovation.

PS. Voor de echte liefhebbers staan de voorlopers van het huidige potlood nog beschreven op wikipedia - het potlood. En de foto is afkomstig van de BBC (de briljante serie Blackadder).