Hans Koeleman, directeur corporate communicatie KPN, heeft al van jongs af aan interesse in oosterse filosofie. Op zijn zeventiende toog hij twee weken naar Zwitserland om naar de Indiase wijsgeer Krishnamurti te luisteren. Sindsdien is het niet-westerse denken nooit ver weg geweest.
‘Krishnamurti was wars van elke school. Een soort antigoeroe. We zijn allemaal uit dezelfde materie, niemand is meer of minder dan een ander. Ik geloof ook niet in goeroes, niet in autoriteit. Die moet je niet bij een ander zoeken, je moet onafhankelijk blijven, je nergens achter scharen.’
Ik ben
Een boek dat hem op dit moment erg inspireert is Ik ben van Nisirgadatta. ‘Dat vond ik zeer verrassend om te lezen. Het gaat over een simpele vraag: wie ben je nu? Als je daar goed over nadenkt, blijkt die vraag onmogelijk te beantwoorden. Alles wat je hebt en weet, is van een ander. Dat heb je geleerd, meegekregen. We zijn allemaal geconditioneerde wezens. Onze opvattingen, gedachten, gevoelens: zijn die van ons? Waar komen ze vandaan? Het enige wat je zeker weet, is dat je bestaat. Dat maakt je ook nederig in zekere zin.’
Superonderhandelaar
Koeleman laat zich niet alleen inspireren door wijsgeren uit het Oosten. ‘De kennis is namelijk overal. Ik las laatst een interview met Niek Jan van Kesteren, voorzitter NVO/NCW. Een geweldige man, die Van Kesteren. Een superonderhandelaar. Hij moet voor VNO/NCW heel moeilijke onderhandelingen voeren, en wat zegt hij? Onderhandelen is de kunst van het nietsdoen. Al die mensen die de hele tijd maar alles vol willen praten, dat is niet handig. Door heel weinig te zeggen, maar wel op het juiste moment, bereik je soms veel meer.’
Stroom
Van Kesteren citeerde in dat interview uit de roman De Tijgerkat. ‘De werkelijkheid is een stroom waarop we slechts kunnen meedrijven als algen in de zee. Geweldige zin, raakt helemaal de kern. Ons vak staat bol van de concepten, strategieën, tools, tactics. In werkelijkheid kun je daar vrijwel niets mee. Communicatie is een levend ding. Het is geen systeem. Alles is veranderlijk, het is onzin om te denken dat jouw handelen beslissend is voor de koers van de organisatie. Maar we proberen de werkelijkheid wel op die manier naar onze hand te zetten. Vergeet het, het is veel beter om een open mind te hebben en het een beetje los te laten hoe dingen gaan.’
Relax
Uiteindelijk gaat het allemaal om ego. ‘Ego’s zitten in de weg, houden veranderingen tegen. Het valt me op dat de nieuwe generatie, de mensen in het team waarmee ik werk, daar veel minder last van heeft. Ze willen lekker samen problemen oplossen. Relax en laat je ego thuis, het lijkt wel alsof de jonge generatie dat vanzelf heeft. Geef op het juiste moment met de juiste timing aandacht aan dingen en val mensen niet lastig met lawaai omdat het in je functieprofiel staat.’
Dikke deur
Dat hij vakgenoten vaak het tegendeel ziet doen, heeft volgens Koeleman veel te maken met het feit dat communicatie nog steeds vanuit een verdedigend motief wordt beoefend. ‘Dan denk ik: ik ben misschien wel de dikke deur communicatie, maar who the fuck am I dat ik het antwoord heb? Waarom zou een andere oplossing niet beter zijn? Wie zegt mij dat het eindresultaat niet net zo goed of misschien wel beter is, als ze voor een andere oplossing kiezen dan wat ik voorstel?’
Geen oordeel
‘Zo adviseer ik ook. Ik heb geen oordeel. Het is veel efficiënter als je duiding geeft als de raad van bestuur je consulteert. Dit gebeurt er als we A doen, dat gebeurt er als we B doen. Op dit moment zou ik voor A kiezen, maar het is aan u om te besluiten. En het grappige is, het werkt alleen maar goed als je ook bereid bent je mening te herzien en de volgende dag te zeggen: ik heb er nog eens goed over nagedacht en op dit moment denk ik dat we voor B moeten gaan.’
