Het immense schip de Ever Given blokkeerde een jaar geleden het Suezkanaal. Boskalis moest het schip zien vlot te trekken. Dat was niet alleen een nautisch hoogstandje, ook qua communicatie piekte het bedrijf tijdens deze zesdaagse crisis. Interview met Martijn Schuttevaer en Arno Schikker van Boskalis
In het zuidelijke deel van het Suezkanaal ploegt zich op dinsdag 23 maart 2021 een konvooi van 20 schepen door een zandstorm. De schepen zijn vanuit Maleisië op weg naar de haven van Rotterdam, een ervan is de immense Ever Given. Die kan met zijn lengte van 400 meter en een diepgang van 16 meter maar net door de vaargeul. Er zijn twee loodsen aan boord om daarvoor te zorgen, maar toch gaat het mis. Het schip raakt uit koers en komt dwars over het volledige kanaal te liggen.
De consequenties zijn enorm. Een belangrijk deel van de wereldhandel gaat door het Suezkanaal, 12 procent maar liefst. Volgens de schattingen kost het 400 miljoen dollar voor elk uur dat het kanaal niet kan worden gebruikt.
In Papendrecht, de thuisbasis van Boskalis, dringt het nieuws snel door. Hoewel de verwachting is dat het schip snel zal worden losgetrokken, zoals meestal gebeurt, wordt er contact gelegd met de scheepseigenaar om mee te denken over een eventuele oplossing. ’s Avonds wordt besloten dat er een team van Smit Salvage, de bergingsdivisie van Boskalis, naar Egypte zal afreizen, hoewel dat de nodige tijd en organisatie vraagt middenin coronatijd.
Socials zoemen van geruchten
Langzaamaan raakt ook de wereld op de hoogte van de blokkade van het Suezkanaal. Op sociale media begint het te zoemen van de geruchten en ’s nachts berichten de maritieme media over een opstopping van het cruciale kanaal voor de wereldhandel. Veel informatie vanuit het Suezgebied is niet voorhanden; het gaat om afgesloten militair terrein waar geen media worden toegelaten.
Bij Boskalis moet het communicatieteam zich mede daarom opmaken voor een storm aan media-aandacht. Woensdagochtend begint die als Martijn Schuttevaer, director investor relations & corporate communications, door De Telegraaf en een persbureau wordt benaderd met de vraag hoe zo’n schip kan worden losgetrokken. Schuttevaer antwoordt: ‘Ik neem aan dat de eigenlijke vraag is of wij hierbij zijn betrokken en dat kan ik bevestigen.’
Daarna begint een rollercoaster van zes dagen. Het relatief kleine communicatieteam van Boskalis, dat naast Schuttevaer bestaat uit manager corporate communicatie Arno Schikker en vier communicatiemedewerkers, krijgt aanvankelijk van de Japanse eigenaar van het schip de opdracht om geen informatie over de berging met de media te delen.
Schuttevaer: ‘Dat is niet vreemd, het is de klant zijn schip en reputatie die in het geding zijn. Een Engels pr bureau zou de mediavragen behandelen, maar al snel was ze duidelijk dat de informatie over de berging bij ons zat en bij ons vandaan zou moeten komen. Dat was niet handig. We waren de logische partij om dit soort actuele informatie te verstrekken aan de pers.’Arno Schikker: ‘Bovendien was de druk van de media enorm. Het schip lag in een militaire zone waar geen journalisten bij in de buurt konden komen, alle informatie moest vanuit de Suez Canal Authority, de reder of de bergers komen. Ze kregen een enorme lading met persvragen en -verzoeken en wilden toch liever dat wij de woordvoering wilden doen.’
Feitelijk en gecontroleerd
De media-aandacht komt daarna bij Boskalis terecht, dat vanuit de wereld wordt overspoeld met verzoeken voor informatie en interviews, van NOS en RTL, tot de BBC, CNN en Al Jazeera. Schuttevaer en Schikker gaan direct met CEO Peter Berdowski om tafel om de strategie voor hun media-aanpak te bepalen.
Ze besluiten tot een wat sobere, feitelijke en gecontroleerde aanpak, ook al omdat verschillende verhalen beginnen rond te zingen. Het fenomeen fakenieuws dringt zich in diverse vormen op, zoals het gedurende het gehele proces zal doen.
‘Er zijn tal van belanghebbenden, en allemaal brengen ze hun eigen verhaal’, zegt Arno Schikker. ‘De Japanse eigenaar meldt al snel, ik denk vanuit reputatieoverwegingen, dat het probleem meevalt, en ook de autoriteit van het Suezkanaal heeft zijn eigen communicatielijn. Die meldt dat ze het probleem wel zullen oplossen.’
Schuttevaer krijgt even later enkele Nederlandse journalisten aan de lijn die hem vertellen dat het schip al is losgetrokken. Al deze berichtgeving leidt weer tot een hausse aan nieuwe mediavragen.
Schuttevaer: ‘We konden de informatie met onze contacten daar vrij snel checken en ontkrachten, maar hadden die woensdagochtend geen directe lijn met ons team, dat door de covid-maatregelen nog niet ter plaatse was. We misten de ogen en oren ter plekke die zo belangrijk zijn bij dit soort crisiscommunicatie.’
Groot mediamoment
Schuttevaer en Schikker zoeken die woensdag na het vastlopen van het schip naar een geschikt mediaplatform waarin topman Peter Berdowski een toelichting geeft op de operatie en de scenario’s kan schetsen.
Schuttevaer: ‘We wilden daar een Nederlands nieuwsprogramma voor kiezen en hadden verschillende verzoeken binnen. We wilden hem niet tussen de coronadeskundigen zetten in een van de talkshows. Hij moest de ruimte en tijd krijgen om zijn verhaal te doen.’
Het wordt een interview in Nieuwsuur, een programma waar Boskalis vaker mee te maken heeft gehad. Er was een middag om zijn verhaal voor te bereiden. Berdowski laat zichzelf uitgebreid informeren door de Salvage-experts in Papendrecht over de operatie. ’s Avonds als hij aanschuift bij Jeroen Wollaars, de presentator van dienst van Nieuwsuur heeft hij een duidelijk verhaal met een lastige boodschap. Hij vergelijkt de Ever Given met een gestrande walvis, waar dus erg moeilijk beweging in te krijgen is. De berging kan wellicht weken gaan duren, hoewel er wel een meteorologisch lichtpuntje is; het is die week springtijd, wellicht kan dat van grote waarde zijn bij het losmaken.
Het relaas van Berdowski bij Nieuwsuur valt goed, zowel in Nederland zelf als in de internationale media. Ze citeren grif uit het vraaggesprek en vooral de vergelijking met de walvis komt in alle winstreken en talen in de media terug. Arno Schikker: ‘De kracht van de metafoor hebben we heel duidelijk gezien. Het is groot, kolossaal en je haalt het niet snel van een strand.’
De wijze waarop het gesprek met Berdowski de wereld overgaat onderstreept de strategische keuze van Boskalis. Nieuwsuur wordt als de Nederlandse BBC gezien en heeft automatisch het betrouwbaarheidsstempel bij de internationale media. Als er vragen komen vanuit het buitenland verwijst het team in Papendrecht naar die uitzending. Dat is de actuele informatie.
DE KRACHT VAN METAFOREN - Leg maar eens uit hoe immens een schip is van 240.000 ton en hoe lastig het is om dat los te trekken. Technische, abstracte informatie laat zich het beste duiden via metaforen, voorbeelden die in een klap duidelijk maken waar het om gaat, stellen Arno Schikker en Martijn Schuttevaer. Ze maken er grif gebruik van. Zo wilde Schuttevaer eens uitleggen hoe groot de Boka Vanguard is, een transportschip van Boskalis en de grootste in zijn soort. Hij rekende het om in het aantal VW-golfjes dat erop kan. Ook de beeldspraak met de walvis die ceo Peter Berdwowski gebruikte in Nieuwsuur maakte in een klap duidelijk hoe lastig de reddingsoperatie was en sloeg aan. De walvis ging de hele wereld rond. Wie wil weten hoe lang de Ever Given trouwens is moet even vier voetbalvelden achter elkaar in gedachten nemen.
Martijn Schuttevaer: ‘We hebben ons in ons mediabeleid beperkt tot de belangrijkste Nederlandse media en de internationale grote persdiensten. Verder zijn we niet ingegaan op interviewverzoeken van de BBC, CNN of Al Jazeera. Het is misschien vleiend dat ze met je willen praten, maar het zou te veel tijd kosten en het was niet in ons belang. Hoe meer je met de media praat hoe groter de kans op misinterpretaties en je uitleg moet geven aan de scheepseigenaar of de autoriteiten rond het Suezkanaal. Bovendien levert ieder contact en antwoord je nieuwe vragen op. Iedereen wil ook net een andere vraag stellen. Dat gaat uren kosten.’
Oneindige nieuwscyclus
Belangrijk is volgens Schuttevaer dat de verwachtingen over informatie goed gemanaged worden. De nieuwscyclus is in zekere zin oneindig, ieder moment kan er weer wat veranderen. Ze werken daarom met geregeld updates en laten de media ook duidelijk weten hoe laat die er zijn.
Arno Schikker: ‘Dat betekent dat je je informatievoorziening op orde moet hebben. We hebben een lid van het bergingsteam in het Suezkanaal als contactpersoon kunnen gebruiken. Via hem was de meest actuele informatie direct beschikbaar. Als we iets moesten checken dan belden we hem of stuurden een whatsapp-bericht. Hij zorgde ervoor dat we zo snel mogelijk een antwoord kregen.’
Ondersteuning was er ook de andere kant op, van Nederland naar het Suezgebied. Jody Shields, een van de bergingscollega’s ter plekke, nam de zaterdagmiddag contact op met Martijn Schuttevaer omtrent een door de Suez Canal Authority geplande persconferentie.
Martijn Schuttevaer: ‘Hij zei me: ze verwachten dat ik er ook wat vertel en vragen ga beantwoorden. Ik heb nog een halfuur: wat kan ik wel en niet zeggen.” Dat hebben we met hem doorgenomen’. Dat betrof niet veel bijzonders, maar wel één belangrijk aandachtspunt: speculeer niet over de oorzaak. Daar zijn we als Boskalis niet voor ter plekke en het is ook onze deskundigheid niet. Je raadt het al: de eerste vraag die hij kreeg was of hij iets over de oorzaak kon zeggen. Hij heeft dat keurig afgehouden.’
De maandag erop worden de eerste grote pogingen gedaan om het schip los te trekken bij het hoogtij. De kans dat de operatie slaagt wordt op vijftig procent geschat, maar toch heeft het communicatieteam in Papendrecht al een persbericht klaar liggen zodat het direct de deur uit kan als één van die pogingen slaagt. En dat gebeurt. Nog geen week nadat de Ever Given vastliep kan de vaarroute weer worden vrijgemaakt voor de scheepvaart.
Perfecte zes dagen
Schikker noemt de zes dagen die de crisis heeft geduurd een ‘perfecte’ tijdspanne vanuit het oogpunt van communicatie. Duurt de crisis nog veel langer dan komt er sleetsheid en zal ongetwijfeld op zoek worden gegaan naar de ‘schuldvraag’ waarom het zo lang duurt. Een defensief uitgangspunt voor communicatie. Zou het schip na een of twee dagen alweer loskomen, dan was Boskalis simpelweg niet zo in de belangstelling gekomen en had Nederland niet zo meegeleefd met de operatie.
Met dat laatste in gedachten wordt er in allerijl nog een paginagrote advertentie voor in de landelijke dagbladen gemaakt. Normaal zoekt het b2b-bedrijf niet zo de communicatie met het brede publiek op, maar vanwege het feit dat zoveel mensen in Nederland meeleefden en gezien de enorme krapte op de arbeidsmarkt voor technici is een landelijke inhaker met een knipoog op zijn plaats. ‘We hebben heel wat losgemaakt’, luidt de kopregel van de advertentie. ‘Met dank aan ons bergingsteam’.
