De nieuwe coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wil hard ingrijpen in communicatie van het Rijk. In totaal heeft het zo’n 100 miljoen euro bezuinigingen op het oog door het aantal communicatieprofessionals en de communicatie-inhuur terug te brengen naar het niveau van 2018. Van de communicatiebanen staat 35 procent op de tocht, bij de inhuur moet 59 miljoen worden weggehaald.
Jos Govaart, voorzitter van beroepsvereniging Logeion, vindt de omvang van de bezuinigingen onverwacht groot, maar dat ze in het akkoord zijn opgenomen verbaast hem weinig.
Govaart: ‘Het is toch de dag die je wist dat ging komen. De discussie over de omvang van het communicatieapparaat komt eens in de zoveel tijd terug. Communicatie bij de Rijksoverheid is in de afgelopen jaren enorm gegroeid en dat brengt een kostenpost met zich mee. Dat mensen zich afvragen of dat allemaal nodig is, is logisch. Als Pieter Omtzigt stelt dat hij niet begrijpt waarom hij slechts voor 1,5 fte budget krijgt om wetten te maken en controleren, terwijl de regering wel een veelvoud aan communicatiemedewerkers nodig heeft, dan kan ik me voorstellen dat mensen die niet in het vakgebied werken daar ook verwonderd over zijn.'
Uiteindelijk heeft dat geleid tot deze plannen, stelt Govaart, ook omdat er vanuit het communicatievak nooit een goed antwoord is gegeven op de kwestie. 'Vaak werden we boos en gingen we in het defensief, maar we hadden beter glashelder kunnen maken wat onze bijdrage is als communicatieprofessionals.’
‘Dat is voor ons als buitenstaanders moeilijk te geven, omdat je natuurlijk helemaal geen inzicht hebt in wie nou precies welke bijdrage levert. Dan verval je in algemeenheden. Mijn oproep is ook dat al die directeuren-communicatie van de Rijksoverheid nou eens heel specifiek duidelijk maken wat de toegevoegde waarde is van communicatie binnen hun ministeries. Wat is de filosofie erachter? Hoe vertaalt die zich specifiek in communicatie? Waarom heb je daar de professionaliteit van het vak voor nodig? Als je dat allemaal niet duidelijk maakt, dan wordt het simpelweg een exercitie met cijfers en is een bezuinigingssommetje zo gemaakt.’
‘Zeker, maar tegelijkertijd: als je ziet wat er allemaal verkeerd gaat links en rechts door slechte communicatie, dan kan je het niet belangrijk genoeg maken. Marjolein Moorman, de wethouder uit Amsterdam, gaf een heel mooie lezing over dit vraagstuk. Zij zei dat als communicatie bedoeld is om dingen te verdoezelen en goed te praten wat krom is, ja, dan moet je afscheid nemen van iedereen die daar een bijdrage aan levert. Maar als communicatie bedoeld is om tot beter beleid te komen en bruggen te slaan, om ergens te komen, dan kan je daar niet genoeg van hebben. En ik denk dat ze daarmee de spijker op de kop slaat. Het is aan de directeuren-communicatie van de ministeries om te vertellen wat die waarde is. Dan heb je een gesprek vanuit kracht.’
‘Natuurlijk kan dat, en als dat op basis van een zuivere afweging blijkt dan moet je misschien concluderen dat deze coalitie gelijk heeft. Dat kan ook. En dan is het een persoonlijk drama voor alle mensen die hun baan verliezen. Maar nogmaals dan moet het een reële afweging zijn, en niet op basis van vooringenomen standpunten of beelden.’
‘Klopt, en ik denk dat 80 procent van Nederland hem gelooft. Ik denk dat dit veel te maken heeft met bijvoorbeeld het toeslagenschandaal, waar mensen vooral zagen dat er veel verdoezeld werd in plaats van dat er gewoon goed beleid werd gemaakt en dat mensen hun probleem werd opgelost. Dat is natuurlijk toch het gevoel dat veel Nederlanders hebben overgehouden aan de afgelopen jaren kabinetsbeleid, al dan niet terecht.’
‘Zeker. Wat ik echt schokkend vind, is dat dat er btw geheven gaat worden op kranten en tijdschriften. Geen enkel ander land in Europa doet dat, alleen Bulgarije geloof ik. Als je hecht aan vrije pers en toegankelijkheid daartoe dan is dit een maatregel die extreem en idioot is.'
‘Dat zou zo kunnen gezien de uitspraak van Wilders die journalisten tuig van de richel noemde. Wat dat betreft vrees ik ook wel voor hoe we ons internationaal zullen profileren als land. Dat zie je ook bij het asielbeleid. Dat dit strenger wordt, kon je op je klompen aanvoelen. Als je dat presenteert als noodzakelijk, omdat we gezien de beelden uit Ter Apel onze zaken eerst op orde moeten brengen, dan begrijp ik dat ook nog. Maar als je dat met zo’n enorme trots en triomfalisme presenteert, heel stoer alsof je een overwinning hebt geboekt, dan doet dat me het ergste vrezen. Dit is gewoon onvervalst populisme en helpt helemaal niemand.’
