Den Haag debatteert niet helemaal zoals het hoort

‘Het goede mag nooit de vijand worden van het betere.’ Het zijn gevleugelde, sober uitgesproken woorden waarmee premier Mark Rutte dag twee van de Algemene Politieke Beschouwingen start. ‘Het kabinet staat open voor suggesties.’ Daarmee lijkt hij direct een brug te slaan naar de Kamerleden. Maar direct nadat Rutte zijn structuur heeft gegeven stond Buma van het CDA al aan de interruptiemicrofoon om te morrelen aan ‘de grondslagen’ van het coalitieakkoord. Een interessante start.
Er heerst een onbestemde spanning in de plenaire zaal van de Tweede Kamer alsof de overige leden de adem inhouden. Rutte lijkt voorzichtig zijn woorden te kiezen en Buma gebruikt stellige taal. Ook Pechtold van D66 wil aan het begin een concrete reactie van de minister-president of ‘het is gelukt om zekerheid te verschaffen’. Zo snuffelen de hoofdrolspelers van vandaag aan elkaar.

Brug naar de oppositie
Niet ideologisch, eerder realistisch, zo zou je de stijl van Rutte tot nu toe kunnen omschrijven. Als je naar pathos kijkt dan is dat ogenschijnlijk afwezig. Weinig grote metaforen en anders stijlfiguren. Maar Rutte probeert met zijn woorden een brug te slaan naar de oppositie.
Interessant is om te zien hoe hij omgaat met interrupties. Er zijn drie types interrupties te onderscheiden: informatieve, reclame en ontwrichtende. De eerste zijn gemakkelijk. De tweede zijn vragen waar vooral het eigen verhaal in verweven zit. Buma en Pechtold bedienen zich hiervan. En Rutte kan hier sterk mee omgaan door mee te gaan met het verhaal van CDA en D66, maar tegelijkertijd zijn kabinetsbeleid voor het grootste gedeelte overeind te houden. Tot slot de ontwrichtende vragen waar vaak een drogreden in zit.

Debattruc van Wilders
Vandaag was Rutte zeer bedreven in het ontmaskeren van drogredenen. Rutte was sterk in het uitleggen van een ‘debattruc’ van Wilders. ‘U suggereert dat we het op dit punt oneens zijn maar dat is feitelijk helemaal niet waar. Het is goed dat de mensen thuis snappen wat hier gebeurt.’ En Wilders probeerde het nog een keer met een ultimatum: ‘Wilt u dan beloven dat op 1 januari niemand in Nederland meer 24 uur in een luier hoeft te zitten?’ En ook daar kwam Rutte voortreffelijk uit door wederom te benoemen dat dit een onjuist dilemma is en vervolgens een inhoudelijk antwoord te geven. Chapeau!

Ontploffing bij de start
Terugkijkend op de eerste dag vallen drie dingen op. Geert Wilders was bij de opening zeer sterk. Hij wist met sterke metaforen zowel lachers op zijn hand te krijgen als de totale aandacht van de Kamer op zich te vestigen. Het is wel slecht voor debat en democratie dat hij bij de eerste de beste kritische vraag van eerst Buma en daarna Pechtold volledig zijn zelfbeheersing verliest en op de man speelt. Vervolgens weigert hij inhoudelijk kritische vragen te beantwoorden en dat is sowieso lastig als je opereert in een debat. Want debatteren is reageren.

Slechte interrupties
Het tweede wat opvalt is het hoge aantal bedroevend slechte interrupties. Die leken vaak niet het niveau te ontstijgen van een simpele vraag. Dat komt de inhoud niet ten goede, omdat degene die de vraag krijgt er gemakkelijk mee wegkomt.
Tot slot moeten in het parlement nagedacht worden over de invoering van beschermde spreektijd. Nu is het zo dat mensen voordat ze beginnen te praten al een vraag kunnen krijgen. Dat komt het eigen betoog niet ten goede en dat is slecht. Want een goed debat begint met de argumenten op tafel te leggen. Pas dan kun je erover spreken.
En zo vorderen de beschouwingen in de Tweede Kamer.

Vandaag reikt het Nederlands Debat Instituut de Debatprijs uit aan de beste debater van de Algemene Politieke Beschouwingen. De jury bestaat uit Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut, Jaap de Jong, hoogleraar journalistiek en nieuwe media en Donatello Piras, hoofdtrainer, presentator en communicatiedeskundige bij het Nederlands Debat Instituut.

Donatello Piras