Door Max Kohnstamm
Het Facebook-concern beweert graag dat zijn missie is: Give people the power to build community and bring the world closer together. Maar de shareholdersvalue blijkt de allesoverheersende factor bij het bepalen van de strategie.
De twee aan de New York Times verbonden onderzoeksjournalisten Sheera Frenkel en Cecilia Kang hebben een indrukwekkend aantal (ex)werknemers van Facebook gesproken voor hun boek ‘Een smerige waarheid’. Ze tonen glashard aan dat de techgigant een dataroversbende vormt die het verspreiden van nepnieuws en haatzaaiende uitlatingen met slimme algoritmes actief faciliteert. Op zich is dat geen nieuws.
De scherpzinnig onderbouwde opsomming van alle ‘incidenten’ in het afgelopen decennium bewijst de ‘Ugly Truth’ (= de Amerikaanse titel van het boek) ofwel de smerige waarheid van Facebook. De grootschalige privacyschending, de dubieuze ‘bubbel-bevorderende’ algoritmes, het misbruik door Cambridge Analytica, de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen van 2016 en de bestorming van het Capitool begin 2021 blijken nog maar het topje van de ijsberg. Groei van omzet en winst zijn voor het topmanagement aanzienlijk belangrijker dan de fraaie ethische principes uit het mission statement.
Extreem kritische auteurs
De auteurs blijken ook nog eens in staat een heel toegankelijk, ofwel lekker leesbaar boek te schrijven. Toch zijn een tweetal kanttekeningen bij op zijn plaats.
Allereerst gaan de auteurs geheel voorbij aan de belangrijke vraag of het platform verantwoordelijk kan worden gesteld voor wat de bijna 3 miljard maandelijkse gebruikers aan onzin en nepnieuws produceren.
Uiteraard draagt een uitgever of een filmproducent een bepaalde verantwoordelijkheid over de inhoud van het geproduceerde materiaal. Maar een platform faciliteert slechts en produceert zelf niets. Is het Facebook concern verantwoordelijk voor de inhoud die wij dagelijks op WhatsApp produceren? Natuurlijk niet!
Waarom is het concern dan wel verantwoordelijk voor de door vele miljarden consumenten geproduceerde inhoud van Facebook en Instagram? Het feit dat het platformmodel een totaal ander businessmodel vormt dan het klassieke pipeline-model lijkt de auteurs geheel te zijn ontgaan.
Badinerende toon
Er is nog een ander punt: het Facebook-concern heeft naast de drie miljard maandelijkse Facebook-gebruikers ook nog eens zo’n twee miljard gebruikers van WhatsApp en één miljard van Instagram. Enige bewondering voor deze - vanuit commercieel oogpunt - briljante prestatie is op zijn plaats.
De auteurs spreken slechts op badinerende toon over de ‘product-developers’ bij Facebook en zwijgen over de vraag hoe het concern zo extreem succesvol kan zijn. The power to build community and bring the world closer together, blijkt miljarden consumenten wel degelijk aan te spreken.
Conclusie: ‘Een smerige waarheid’ is een scherp geschreven en lekker leesbaar boek. Maar het Facebook concern wordt door de auteurs wel (heel) eenzijdig afgeserveerd.
Oordeel: ****
