Het Holland-merk als kompas

VVD-leider, Mark Rutte, kondigde gisteren aan dat hij de liberale uitgangspunten tegen het licht gaat houden. VVD-coryfee, Robin Linschoten, vertelde op BNR Nieuwsradio al wel een idee te hebben over wat daar uit moet komen. Wat hem betreft gaat het uitgangspunt waarmee wetgeving gemaakt wordt veranderen. Wetten moeten niet meer vanuit wantrouwen, maar vanuit vertrouwen in burgers en bedrijven worden opgesteld. Dat zou ons allen van verschrikkelijk veel regelgeving verlossen.

Een interessant idee. Om meer vanuit vertrouwen te kunnen gaan leiden, is evenwel nodig dat we met z'n allen een sterke onderlinge band gaan delen. Dat is althans een belangrijke les die de laatste decennia in het bedrijfsleven geleerd wordt. Want pas als je er van op aan kunt dat in de harten van mensen een gelijke gerichtheid aanwezig is, kunnen vanuit vertrouwen de teugels worden gevierd. Strikte instructie en controle kunnen dan plaatsmaken voor meer zelfmanagement.

Vanaf de begin jaren tachtig, is er in het bedrijfsleven een grote interesse ontstaan voor 'bedrijfscultuur' als coördinatiemechanisme. Dat begon met het later vergruisde, maar nog steeds invloedrijke boek, 'In Search of Excellence', van Peters & Waterman. Maar ook recente werken, zoals het 'From Good To Great' van Jim Collins, benadrukken de waarde die uitgaat van het hebben van een gedeelde sterke visie: het disciplineert het denken en handelen binnen een organisatie. Omdat het tegelijk ruimte open laat aan mensen, stimuleert het het ondernemerschap om zelf vorm te geven.

Bij het koers houden op de onderling gedeelde band, wordt binnen bedrijven steeds meer gebruik gemaakt van het merk. Als medewerkers het merk als kompas gebruiken, hoeft hun werk niet meer minutieus geprotocolleerd en gecontroleerd te worden. Je kunt er als management dan immers van op aan dat ze zelf de juiste afwegingen maken. Voor dit zogeheten 'Internal Branding', is natuurlijk wel nodig dat het merk goed bepaald en geladen is.

Gevoed wat er in de maatschappij leeft, zou het tijd kunnen zijn voor politiek leiderschap dat gaat vaststellen waar het merk 'Holland' nu voor staat. Welke merkwaarden beschrijft het karaker van ons land? Voor welke merkambitie zouden we als maatschappij moeten gaan? En op welke merkbelofte willen we worden aangesproken?

Zaak is het Holland-merk zó concreet te bepalen dat het ook echt als kompas in de praktijk gebruikt kan gaan worden. Dus geen sociaalwenselijkheden waar iedereen alle kanten mee op kan. Maar tegelijk moet (zeker!) het merk 'Holland' ook ruimte scheppen voor mensen om de vrijheid te voelen zichzelf te kunnen zijn.

Ik ben benieuwd Mark!