Reputatiemodel voor politieke partijen

Waardoor staat de VVD nu eigenlijk bovenaan de peilingen? Hoe komt het dat het CDA zover is weggezakt? Hoe kan een relatieve nieuwkomer als PVV de vierde partij van Nederland worden? Is het het leiderschap van Rutte? De Balkenende-moeheid? De heldere metaforen van Wilders? En in algemene termen: wat weegt er zwaarder; de politieke leider? het charisma van een persoon? Is het vooral het profiel van een partij dat al dan niet past in het huidige politieke en vooral maatschappelijke klimaat?
Door alle peilingen, nieuwsberichten en politieke commentaren zie ik door de bomen het bos niet meer. Heb ik nog meer dan mijn buikgevoel? Tijd voor een klein experiment...

Wellicht kan het succes van de politieke partijen verklaard of zelfs voorspeld worden met een goed doorwrocht model! Natuurlijk niet om al te serieus te nemen, maar toch interessant om eens te bekijken wat er gebeurt als je de politieke partijen en hun leiders aanhoudt tegen het reputatiemodel van Fombrum & Van Riel? Belachelijk? Hun drijfveren verklaren misschien wel meer dan Frits Wester en Maurice de Hond bij elkaar! Leiderschap, financieel succes, werkgeverschap, maatschappelijke betrokkenheid, eigen producten en diensten en de emotional appeal kunnen prima als leidraad dienen voor goede politieke voorspellingen.

De eerste driver 'leiderschap' speelt bij een politieke partij ongetwijfeld een hoofdrol. Het zou een belangrijke factor moeten zijn van alle partijen. Daar wordt de politieke leider immers op geselecteerd zou je zeggen. Alleen, hoe zit het dan met JP Balkenende? Was hij de afgelopen 4 kabinetten echt zo'n groots leider? Of gewoon de juiste man op de juiste plek? En hoe verklaar je dan het succes van de VVD...

'Financieel succes' speelt in deze verkiezingen een grotere rol dan ooit. Tenminste als je de driver uitlegt als het vermogen van een partij om koopkracht te behouden en de staatsschuld terug te dringen. Vandaag nog lieten 3 topeconomen bij BNR unaniem weten het programma van D66 als beste voor de economie te zien. Een plusje dus voor de democraten. Toch lijkt de VVD in de publieke opinie hier de meeste punten te scoren met een keiharde - en door sommigen tot asociaal gedoopte - aanpak.

De 'kwaliteit van producten en diensten' is voor reguliere bedrijven een belangrijke driver voor de reputatie. Voor een politieke partij ligt dat - lijkt mij - een stuk lastiger. Want wat is hier eigenlijk het product? Is dat het programma? Of is dat het gevoerde beleid? In het geval van een oppositiepartij, betekent dit heel wat anders dan als beleidsmaker in de regering. Een succesvolle oppositiepartij als de PVV kan het dus uitermate goed doen op dit punt, maar wat gebeurt er als de partij gaat regeren?

'Werkgeverschap' lijkt een driver die wat minder relevant is voor een politieke partij. Het creëren van werkgelegenheid is iets wat onder 'producten/ diensten' en dus het beleid van een partij moet worden gerekend. Iets ruimer gedefinieerd speelt de 'governance' wel een rol van betekenis bij een partij. Kijk bijvoorbeeld wat het met een partij doet als de oprichter besluit om geen leden toe te staan.

De drijfveer 'maatschappelijke betrokkenheid' is een belangrijke voor een politieke partij. Maar ja, hoe leg je die uit? De een is 'Robin Hood' op zijn kop en de ander is tegen de islamisering van Nederland. Ben je maatschappelijk betrokken als je huiseigenaren een hart onder de riem steekt of als je de ontwikkelingsgelden in eigen land wilt houden?

Last but not least is er de 'emotional appeal'. Een reputatiedriver die het meest ongrijpbaar is, het moeilijkst is te organiseren en daardoor het meeste tot de verbeelding spreekt. Bij politieke partijen is dit het element dat in de media het meest aan bod komt. Denk aan het kemphanengevecht dat Rutte en Balkenende voeren, de al dan niet seksistische opmerking van de premier tijdens een debat of de charme van nieuwkomer Roemer. Het gaat hier om stijl, toonzetting, sex appeal, gevoel voor humor, en alle menselijke elementen die de beeldvorming beïnvloeden. Deze week bleek in de ogen van twee oud gedienden Van Agt en Wiegel humor en relativeringsvermogen een element dat teveel naar de achtergrond van de campagnes is weggezakt.

Lastig? Nee hoor: Zet alle plussen en minnen van jouw partij bij de verschillende drivers en je weet hoe die het vandaag zal gaan doen!