298 onschuldige mensen aan boord van vlucht MH17 verloren het leven. Tienduizenden yezidi’s op een berg bij Sinjar worden bedreigd met de dood. Bij demonstraties in Den Haag worden journalisten en omstanders uitgescholden, bedreigd en belaagd. De gebeurtenissen van afgelopen maanden stemmen zo triest dat ik deze rubriek er liever niet aan zou wijden. Toch doe ik het. Niet in een poging de wereldproblematiek te verklaren, te analyseren of te duiden. Dat het gebeurd is, is erg genoeg.
Bij mij blijft een andere vraag hangen. Waarom zeggen politici niet gewoon waar het op staat?
Was het nou wel of geen aanslag op vlucht MH17? Het duurde dagen voordat het hoge woord er namens de Nederlandse regering uit was. Wordt er wel of geen genocide gepleegd in Irak? Minister Timmermans weigert ervan te spreken. Zijn er wel of geen grenzen overschreden bij de demonstratie in de Schilderswijk? Burgemeester Van Aartsen ontkende.
Hoe zit het, met ‘zeggen waar het op staat’ in de politiek? Zijn bestuurders te voorzichtig geworden, of is dat een deugd? Wanneer slaat de doelbewuste of onbewuste weigering om ergens het adequate woord op te plakken om in politieke onbenulligheid? Is het een kwestie van lef, of diplomatie? Of kost het gewoon tijd voordat het juiste woord zijn bestemming bereikt? Moet je als politicus altijd eerst 100% zeker zijn van alle feiten en consequenties voordat je je uitspreekt? Valt eigenlijk objectief te bepalen wat ergens het juiste woord voor is? En wie bepaalt dat?
Rutte oogstte eerst hoon en later lof over zijn weigering om snel te oordelen dat de vliegtuigcrash in de Oekraïne geen ongeluk maar een raketaanslag was. Zijn voornaamste belang was om de slachtoffers terug te krijgen. Een hoger doel dat iedereen begreep. Toen er eenmaal een VN-resolutie lag, trok Timmermans in niet mis te verstane bewoordingen van leer. Het vervulde ons land met trots. Hij zei wat wij voelden, hoe het zat. Het gevoel ontstond dat de regering dat van meet af aan had gevonden, maar het moment om het te zeggen zorgvuldig had gekozen.
De voorzichtigheid om het woord genocide te gebruiken, werd zelfs hoogleraren Genocide Studies en Internationaal Strafrecht niet duidelijk. Als het een definitiekwestie was, dan viel de situatie in Irak er ruimschoots binnen. Daarom stelde het CDA Kamervragen aan minister Timmermans en haalde Dietrich Bonhoeffer aan: ‘Niet spreken is ook spreken.’ Waarschijnlijk was dit omdat de regering dan de daad bij het woord zou moeten voegen. Of was het misschien nog niet zover? De achterliggende motieven bleven onduidelijk. Obama besloot namelijk kort erop om bombardementen uit te voeren in Noord-Irak om genocide te voorkomen. Geen genocide werd zo juist reden voor actie.
Van Aartsen ontkende bij monde van zijn woordvoerder dat er grenzen overschreden waren tijdens de pro-Gaza-demonstratie, die een pro-ISIS demonstratie werd. Die ontkenning werd later ook ontkend. Er waren in ieder geval ‘geen strafbare feiten geconstateerd’, de uitspraken waren wel ‘abject’. Tijd bleek hier een factor, na bestudering van de beelden door een tolk werd een aantal demonstranten gearresteerd. Midden in zijn vakantie moest Van Aartsen tekst en uitleg geven in de gemeenteraad.
Foto: Cor Mooij
