Vorige week onthulde Foodlog.nl ‘kijkofhetklopt’ aan pers, publiek en wetenschap. Kijkofhetklopt is een toevoeging aan de bestaande barcode die via internet productachtergronden en –alternatieven communiceert. De insteek van de initiatiefnemers is om de voedingsmiddelenindustrie écht duurzamer te laten worden. Een mooi initiatief, van een verbluffende eenvoud. Met één grote ‘Maar’, wat mij betreft. Het initiatief spitst zich alleen toe op toeleveranciers en de duurzaamheid van ingrediënten en productiemethoden. Terwijl Kijkofhetklopt pas echt interessant zou worden als het instrument eigendom werd van de consument. En sturing kon geven op allerlei (gewenste) consumptiepatronen.
Kijkofhetklopt, toegevoegd aan de barcode, is vooral géén logo. Geen embleem dat de koper met goede intenties sust. Het is geen keurmerk, noch van goed product, noch van goed gedrag. Het is een slimme internet applicatie die gekoppeld is aan een database vol informatie over de (herkomst van) ingrediënten van ons voedsel. Het uitgangspunt van Kijkofhetklopt is dat als mensen weten wat ze eten, ze de leveranciers ook zullen afrekenen op de productie van minderwaardig voedsel. Zoals Dick Veerman van Foodlog.nl stelt: ‘Als je weet hoe iets gemaakt wordt, gemaakt kan worden of juist vervangen kan worden door iets veel beters, dan beslissen we zelf wel wat goed of nog beter is. Mensen zijn niet gek. Bedrijven zullen bovendien geen rare dingen doen, als dat open en bloot duidelijk is’. Weten is beter eten, dus.
Maar is dat zo? Is gebrek aan kennis de enige basis voor ons eetgedrag? Eerlijk: leest u de etiketten van producten? Zoals het er nu op lijkt, wil Kijkofhetklopt op productniveau nog extra informatielagen toevoegen. Ik vrees dat de tool zich door een overdaad aan data in zijn potentiële succes verslikt. Waardoor een steeds groter deel van de bevolking afhaakt op een nieuwe wetenschappelijke exercitie met meer informatie dan ze lief is.
Dat risico wordt nog eens aangewakkerd door het feit dat producenten de database gaan vullen. Zij geven daarmee impliciet aan niets te verbergen te hebben, maar vragen (terecht) om een helder raamwerk voor deze informatie, met definities en categorieën. De oprichters daarentegen willen juist wegblijven uit de wirwar van nooit kloppende criteria. Mijns inziens ontkomen ze daar niet aan. Met (opnieuw) het risico van meer is minder.
De toegankelijkheid van de tool is daarmee in vele opzichten een belangrijke drempel voor succes. Hoe worden de data aangeboden? Op het niveau van kerndata? Of Zoekt-u-verder-naar-wat-u-werkelijk-wilt-weten? Hoe complex gaan we het maken? En dus: hoe bruikbaar voor een hoe groot deel van de bevolking? De oprichters zelf denken tot 5 à 25% van de bevolking door te kunnen dringen. Op basis van interesse en relevantie? Of op basis van technische mogelijkheden? De tool biedt de mogelijkheid om producten via internet te checken. De relevantie daarvan is denk ik verwaarloosbaar, tenzij de productinformatie gekoppeld kan worden aan elektronische boodschappenlijstjes. Dan kan je planmatig je voedselpatroon verbeteren. Als Kijkofhetklopt vooral wil sturen op (controle van) de impuls, verdienen de beperkingen van de smartphone, waarmee je ter plaatse een product kunt scannen, de aandacht. Hoewel het marktaandeel van de smartphone snel stijgt, is namelijk ook over drie jaar nog geen kwart van de Nederlanders in het bezit van een toestel dat kan scannen.
Op basis van marktpenetratie is het nog maar de vraag of de kracht van de consument sterk genoeg is om producenten tot beter gedrag te dwingen. Maar dat zou ook helemaal mijn doelstelling niet zijn. De tool heeft geweldig veel positieve mogelijkheden, mits deze maar ingezet wordt als tool voor de consument om zijn eigen gedrag te veranderen. En niet meteen dat van anderen.
De gedachte van het instrument klopt en past in deze tijd. De allerbelangrijkste voorwaarde voor succes is de bereidheid om het platform werkelijk open te stellen en toe te spitsen op een diversiteit van gebruikswensen. Foodlog staat voor ‘verhalen over eten en wat je ervan wilt weten’. Maar de tool is vooral zo geweldig geschikt voor de snelle check als je op zoek bent naar betere alternatieven, zonder die verhalen. Een checkpunt voor mensen met duurzame drijfveren, budgetrestricties of dieetwensen. Bevat dit gluten? Is het koolhydraatarm? E330- en pindavliesvrij? En wat zijn de alternatieven? Zet de consument en zijn eetpatronen centraal. Laat mij bepalen waarnaar ik op zoek ben. En wat mijn keuzecriteria zijn. Pas dan heeft een dergelijke tool kans van slagen en is de inspanning van producent en consument ‘duurzaam’.
Kijkofhetklopt is nog in ontwikkeling. De komende periode wordt gezocht naar financiering, liefst uit publieke middelen. Bovenstaande gedachten geef ik vast mee.
Emilie van Rappard
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!