Eén van de helderste herinneringen aan mijn Marcom-opleiding, is de dag dat we een gastspreker mochten ontvangen van de gloednieuwe faculteit Informatica. Hij was amper zes jaar ouder dan ik. Hij zat in zijn laatste studiejaar. Hij had – net zoals al zijn studiegenoten - al een baan bij een softwarebedrijf, waar ze zaten te popelen om de uitkomsten van zijn afstudeerproject exclusief te mogen gebruiken. Hij was een pionier en rijzende ster uit de fascinerende brave new world van kunstmatige intelligentie.
Hij gaf een gepassioneerde toespraak over de revolutionaire bijdrage van computers in ons (werk)leven. Ik luisterde gefascineerd, de tijd vloog voorbij. Aan het eind van de les rende ik bijna het podium op voor een prangende vraag: of computers ook creatief konden schrijven. Of ze op termijn fictie-schrijvers konden vervangen.
De spreker keek me aan met een blik die tegenwoordig tot een #metoo actie zou aansporen. Met een paternalistische glimlach mansplainde hij in een korte en bondige les waarom die theoretische mogelijkheid niet eens de moeite waard was om te verkennen.
Pulp fiction
Theoretisch gezien – gaf hij toe - kan kunstmatige intelligentie het creatieve schrijven nabootsen namaken, maar alleen als we eerst als input alle creatieve werkstukken die de mensheid heeft geproduceerd uploaden. En dan nog zal een kunstmatige intelligentie altijd afgeleid werk produceren. Zij kan niets bedenken, wat wij niet al eerder hebben bedacht. Dus ja, theoretisch zullen we ooit in staat zijn om pulp fiction te laten produceren door een computer, maar wie zit erop te wachten?
Dit gebeurde ongeveer veertig jaren geleden. Natuurlijk kon de spreker zich toen geen internet, zoekmachines en sociale netwerken voorstellen. Hij kon volgens mij ook niet bevatten dat we spontaan ons leven online zouden uploaden, laat staan de gehele creatieve productie uit het verleden. Maar hij wist hoe computers werkten. Zijn afstudeerproject ging over neurale netwerken, dus hij wist ook wat we van een AI mogen verwachten. Los van zijn machistische aanpak, zijn les heeft mij al deze jaren nuchter gehouden ten opzichte van de toepasbaarheid van kunstmatige intelligentie.
Output vs realiteit
Niet iedereen heeft de mogelijkheid gehad om een masterclass in AI te mogen bijwonen in de formatieve jaren. Dat is volgens mij de reden voor de huidige ophef rondom ChatGPT, BARD en alle andere kunstmatige schrijfmachines. Zelfs mijn tachtigjarige moeder, die amper weet hoe WhatsApp werkt, laat staan een PC, had het erover in onze wekelijkse videocall. Zij is lerares geweest en zij maakt zich zorgen dat studenten voortaan ChatGPT zullen gebruiken om al hun werk te doen. En dat we de output van een AI niet meer kunnen onderscheiden van de realiteit.
Ik heb haar eraan herinnerd dat zelfs in mijn tijd de meeste studenten manieren vonden om al hun werk door iemand anders te laten doen. Er waren zelfs handige boekjes te koop met allerlei essays voor alle studievakken. En ja, af en toe lukte het ook een onoplettende leraar te foppen met een gekopieerd essay. De beste leraren konden echter heus wel een afgeleid stuk onderscheiden van een originele productie. En volgens mij kunnen ze dit nog steeds.
Ratio, nieuwsgierigheid en inbeeldingsvermogen
Maar, in de woorden van Jon Mew (IAB UK): 'AI maakt gebruik van de fundamentele mens versus machine-dichotomie die mensen al generaties lang intrigeert, waardoor we een aantal zeer grote vragen stellen over wat het betekent om mens te zijn en wat onze relatie is met de technologie die we creëren.'
Het diepe fundament van onze natuur is om onszelf als uniek en onvervangbaar te beschouwen. Elke instantie die onze uniciteit in twijfel brengt, maakt ons onzeker en ongemakkelijk. Onze instinctieve reactie is dat we de controle over realiteit verliezen. Dit is begrijpelijk, maar we hebben veel meer in ons om die instinctieve reactie te sussen. We hebben ratio, nieuwsgierigheid en vooral inbeeldingsvermogen. Kunstmatige intelligentie heeft dat niet.
Denken
Volgens de filosoof Riccardo Manzotti zijn er twee manieren om intelligentie te beschrijven: het denken als manipulatie van symbolen of het denken als manifestatie van de werkelijkheid. AI’s zijn steeds vaardiger in het manipuleren van taal en het combineren van symbolen. En op termijn zullen ze deze vaardigheid beter kunnen uitoefenen dan wij, net zoals alle andere machines beter in staat zijn om bepaalde taken uit te voeren. Echter, alleen de mensheid manifesteert de werkelijkheid door het denken.
Ik weet het, het is een vrij abstract concept. En misschien womansplain ik wel. Maar wel fundamenteel, zeker als we willen leren leven met de voortdurende ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. En als je met dit abstracte concept in de praktijk wilt oefenen, vraag dan aan ChatGPT om een column van 700 woorden te schrijven over zichzelf. Dat is echt een aanrader om direct van de hype genezen te zijn.
Paola Cassone is performance strategy director bij Initiative
Reacties:
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!