Deze week was Jildou van der Bijl curator van Random Pic(k) Of The Day For A Week. Vijf dagen lang deelde zij haar inspiratie op de LinkedIn-pagina van Nils Adriaans en Adformatie (één bijdrage per dag).
Van der Bijl was twaalf jaar hoofdredacteur en creatief directeur van LINDA., sinds een paar maanden helpt ze Hema met hun storytelling. Daarnaast is ze samen met oud-collega’s Caren Wassink en Mariëlle Arts Studio The Editors begonnen, het bureau voor een hoofdredactionele visie bij merken en organisaties.
Hier haar 5 bijdragen:
1. De uitzonderingen op de regel - 'Een groots spektakel van een heleboel dingen waar je je geen voorstelling van had kunnen maken'
'Mijn adagium is: als je niet van uitzonderingen houdt, kun je nooit uitzonderlijk zijn. Ik ben in mijn werk en in mijn leven ontzettend veel mensen tegengekomen die van regels houden. Regels geven duidelijkheid, houvast. Tuurlijk. Maar hoe lekker is het om de regels te tarten, op te rekken, er schijt aan te hebben, je schouders erover op te halen of zelf nieuwe regels te bedenken? (Gelukkig ben ik ook heel veel van dat soort mensen tegengekomen in mijn werk en leven.)
Diegenen die vraagtekens zetten bij de status quo, die het tegendeel bewijzen, die anders durven denken en doen, dat zijn de mensen die mij inspireren. Die mijn geest oprekken, die laten zien dat geen brug te ver, gat te gapend, droom te groot is. Daarom hou ik zo van musea, galeries - van moderne kunst. Daar zijn nogal wat buitengewone en unieke mensen, visies en werken te bespeuren.
Komende week ga ik naar de Biënnale van Venetië. Een tweejaarlijks festijn voor je ogen, een groots spektakel van een heleboel dingen waar je je geen voorstelling van had kunnen maken. Het is heerlijk dwalen met bevriende kunstenaars en kunstliefhebbers door die waanzinnige stad, varen over het water, op weg naar een landenpaviljoen waar iedereen het over heeft of wandelend naar een van de oude palazzo’s waar iets bijzonders is te zien.
Uren spenderen in De Arsenalen, waar een curator samengebracht heeft wat volgens hem of haar nu aan de hand is in de kunstwereld. Het is een grootse ruimte waar je je kan laven aan uitzonderingen, andersdenkenden en buitenbeentjes.
Verbazing, verwondering, jaloezie. Sjarel Ex, de voormalig directeur van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam heeft een keer iets gezegd in een documentaire dat me altijd is bijgebleven: “We moeten niet altijd alles willen begrijpen wat we zien.” Daar heb ik enorm van geleerd. Soms kan je rede er niet bij en dat is niet erg. Laat het zijn en verhoud je ertoe. Kijk, ervaar, voel.'
2. Absurdisten - 'Voor het verruimen van de geest en een welkome glimlach in een bewolkte week'
''Mocht ik ooit naar een onbewoond eiland worden gestuurd, mag er dan een absurdist mee? En anders een paar jaargangen van het heerlijk wansmakelijke tijdschrift Hara Kiri uit de jaren zestig. Het absurdisme, dat voortkomt uit het existentialisme, en eigenlijk stelt dat het leven zinloos en dat we er maar het beste van moeten maken, kent ook wat hedendaagse clubleden.
De kunstenaar Erwin Wurm bijvoorbeeld, van wie ik laatst nog een boekje kocht, ‘Self Portrait As 47 Pickles’. En ik moet altijd weer glimlachen om de vingers die door papier worden gestoken op de plek waar de neus zich bevindt van Beni Bischof.
Het is een vorm van humor die zo flauw en tegelijk zo vrij is, dat-ie verlossend werkt. Het is effectbejag, flinterdun, gekkigheid, maar in handen van een goede kunstenaar of beeldmaker een genot. En juist de snelheid van absurdisme werkt bij tijdschriften, mode en in reclame.
Max Siedentopf (ex-KesselsKramer) maakt hyperrealistische sculpturen en bedacht het tijdschrift Ordinary, dat steeds over één onderwerp, een sok of een wattenstaafje, ging. Hij nodigde kunstenaars uit een werk over dat thema te maken. Helaas bestaat het niet meer. Maar zijn werk is inmiddels wel te zien in commercials voor het Japanse shoppingcenter Parco en Gucci.
Ik ken helaas nog te weinig vrouwelijke absurdisten. Behalve natuurlijk Margôt Ros en Maike Meijer, wiens Toren C-afleveringen ik bijna kan naspelen. En - de in Londen woonachtige - Maya Golyshkina maakt papieren constructies en foto’s die voor altijd in m'n hoofd blijven zitten.
Mensen, doe jezelf een plezier en volg een paar van deze geweldige beeldmakers op Instagram, voor het verruimen van de geest en een welkome glimlach in een bewolkte week.'
3. Obsessies - 'Het niet meer anders kunnen kan wonderlijk inspirerend zijn'
'Het fascineert me enorm als belangstelling of interesse omslaat in obsessie. Als er iets bezetens bij komt kijken. Iets dwangmatigs.
Op zich is obsessief een negatief begrip, we vinden het niet normaal. Obsessief gedrag gaat vaak over een grens heen. Maar als het persoonlijk blijft en je er niemand kwaad mee doet, als het een extreme focus geeft, kan dat ook heel veel schoonheid opleveren. En inspiratie.
De Nederlandse schilder Philip Akkerman bijvoorbeeld maakt alleen maar zelfportretten. Dat heeft hij in 1981 besloten. Ook zijn techniek is een radicale keuze: eerst een tekening, dan een laag verf om donker en licht te bepalen en dan de kleur. En binnen die vaste regels, staat hij zichzelf juist weer alles toe. Hij houdt zich niet aan een stijl, maar schildert wat in hem opkomt. Afgebakende kaders, harde grenzen verruimen vaak de vrijheid.
Bij ons thuis aan de muur hangt een werkje van de Vlaamse Paul Duhem. Hij bracht het grootste deel van zijn leven door in een psychiatrisch ziekenhuis, in 1999 is hij overleden op 80-jarige leeftijd. Hij schilderde iedere dag een deur. En iedere dag een zelfportret. In iedere linkerbovenhoek schreef hij in krulletters zijn naam, daarna begon hij met tekenen. De deuren lijken op de zelfportretten en de zelfportretten op deuren.
En al sinds 2016 maakt mijn dierbare vriend Gijs Assmann elke dag een liefdescollage voor zijn geliefde H., om die vervolgens op de post te doen. Het is inmiddels een waanzinnige verzameling intieme kunstwerken over hun liefde, waar in 2019 een selectie van is verschenen in het boek Voor H.*.
Het niet meer anders kunnen, je vastbijten en verliezen, doorgaan zodat het een rituele scheppende kracht, is wonderlijk inspirerend.'
*) Beluister hier vanaf minuut 34.55 de korte documentaire van Emmie Kollau over Voor H.
Toegift: Kunststof Extra bezoekt kunstschilder Philip Akkerman
4. Ongemak - Bewonderend en rillend tegelijk
'Wat mij betreft kan een flinke dosis ongemak niet ontbreken in mijn lijstje van inspiratiebronnen. Als hoofdredacteur of creatief wil je dat er iets gebeurt als mensen een pagina omslaan of een site openen of een post of filmpje onder ogen krijgen. En het spelen met het eventuele ongemak van de kijker kan daar een manier voor zijn.
Ongemak geeft immers onrust in hoofd en lijf, appelleert vaak aan gevoelens van schaamte of plaatsvervangende schaamte. Het zorgt ervoor dat je wil blijven kijken en iets tegelijk weg wil leggen. Alsof het niet voor jouw ogen bestemd is. Dat geeft ook diepte aan een onderwerp, beeld of thema. Gelaagdheid, omdat je je eigen ideeën, meningen en normen meeneemt in het bekijken en beoordelen.
Door het instagram account van Charlie Engman kan ik bijvoorbeeld blijven scrollen. Bewonderend en rillend tegelijk. De Engelse fotograaf en AI-kunstenaar fotografeert vooral zijn moeder. Maar dan op een manier die haar niet mooi, lief, warm of moederachtig zou verwachten, maar hard, nors en afstandelijk. De foto’s zijn ongemakkelijk, maar het idee dat dit een zoon is die zijn moeder op deze manier afbeeldt ook. Zo speelt Charlie Engman met ons ongemak.
De van oorsprong Zuidafrikaanse Ine van Zyl schildert bloemen, vulva’s, piemels en tenen. Zo dicht op de huid, dat het letterlijk ongemakkelijk is. Een paar jaar geleden verraste mijn man mij met een prachtig schilderij van een paar opgepropte tenen in te kleine open sandalen. In dikke verfstreken op doek gezet. Iedere keer als ik ernaar kijk, voel ik een soort aangename ineenkrimping van mijn lijf.
Ongemak gaat ook over te eerlijk, te echt. Het kijkje in de slaapkamer van Caroline van der Plas in de documentaire op Videoland bijvoorbeeld. Of - het toppunt van ongemak en daardoor topentertainment - de SBS datingserie Lang Leve de Liefde. Geniet ook vooral van de vindingrijke teksten van de voice-over. Aangename ineenkrimping gegarandeerd.'
5. Kwetsbaarheid - Pannenkoek van glas
'Als contentmakers en creatieven zijn we continu op zoek naar nieuwe inspiratie. Zeker in deze visueel gedreven en door algoritmes gedomineerde wereld. Trends en alles wat werkt wordt razendsnel gekopieerd. Dezelfde types, dezelfde conceptjes, dezelfde grapjes. Toegegeven: het is natuurlijk ook heel erg moeilijk om 24 /7 een original te zijn, continu jezelf te zijn. En dat geldt net zo hard voor mensen als voor merken.
De enige manier voor oorspronkelijkheid is om kwetsbaar te zijn. Daarom zit daar voor mij ware en werkelijke inspiratie. Zeker als mensen hun kwetsbaarheid in kunnen zetten om mooie dingen te maken en anderen daarmee te raken en beroeren en zo te inspireren. Organisatieadviseur Salem Samhoud deed de afgelopen jaren onderzoek naar inspiratie (daar blijkt dus wereldwijd echt heel weinig research naar te zijn gedaan!) en maakte er eind vorige jaar een interessante documentaire over, ‘Uit het iets, de zoektocht naar inspiratie’.
Voor sommigen is inspiratie een aan religie grenzende ingeving voor een idee dat niet anders dan verteld, gebouwd, uitgevoerd of doorgegeven moét worden. Kunstenares Maria Roosen maakt - naast tekeningen en installaties - al jaren de meest geweldige kunstwerken van glas. Een grote tros glazen borsten ligt in de tuin van Museum Arnhem. Maar ze maakt ook kannen, vazen, tompoucen en rookworsten van dit materiaal. Glas. Tegelijk keihard en superkwetsbaar. Na de dood van haar man begon ze pannenkoeken te bakken van glas. Dat was ook troostrijk, vertelde ze.'
In de week van 22 april (Random Pic(k) Of The Day For A Week verschijnt tweewekelijks) is Frida Boeke, auteur van het nog te verschijnen boek De tijd van je leven ('Niemand heeft het op z’n sterfbed over werk. Maar waarom eigenlijk niet?') en verder onder andere podcastmaker van Het hoogste woord met Hoeke & Boeke, columniste en voorheen marketeer bij Heineken, curator van #RPOTDFAW.
