Twitteraars verspreiden niet alleen geruchten, ze corrigeren ze vooral

Wat is de rol van de tweets die tijdens een crisis worden verstuurd? Om op die vraag een antwoord te vinden onderzochten Wouter Jong en Michel Dückers de tweets die zijn rondgestuurd op de avond van de gijzeling bij het NOS Journaal van 29 januari 2015. Ze analyseerden 58.931 tweets met de webtool van Coosto en trekken twee conclusies.

Geintje

Allereerst is dat het Twitter een groot zelfcorrigerend vermogen heeft, wat onder meer blijkt uit het gerucht dat er ook in Vlaanderen bij het VRT-nieuws een gijzeling was. Dit kwam tot stand nadat op Nederland een testbeeld werd uitgezonden in plaats van het Journaal zelf. @laviejanroos (30.000 volgers) tweette dat het dat dit het meest objectieve journaal ooit zou worden. De Belg @koendelaey wilde hem bijvallen en melden dat in Vlaanderen niet-uitzenden ook tot het meest objectieve Journaal zou leiden. In plaats daarvan tweette hij: ‘in Vlaanderen idem dito’.

Massa krijgen

Dit werd opgevat als dat er in Vlaanderen ook een gewapende man rondliep, iets wat @laviejanroos retweette en daarmee, aldus de onderzoekers ‘direct massa' kreeg. Maar zo snel als het gerucht zich verspreidde, zo snel gingen ook Twitteraars met het nieuws aan de slag. 

Het zelfcorrigerend vermogen blijkt groot. Binnen een kwartier tijd kwamen er stukjes informatie ‘op een Wikipedia-achtige manier bijeen’. Zo herleidden Twitteraars de foto van het testbeeld via Tineye.com tot een oude website. Anderen wezen erop dat VRT nog steeds uitzond, terwijl oud-presentatrice @sachadeboer (50.000 volgers) met kennis van zaken meldde dat het VRT journaal om 19.00 uur en niet om 20.00 uur uitzendt.

grafiek_twitter.png

Echo-effect

Het gerucht was daarmee niet helemaal weg, want Jong en Dückers signaleren dat er ook een echo-effect bestaat. Tweets met oud en achterhaald nieuws van Nu.nl worden nog steeds geretweet en ijlen na, ondanks dat de nieuwssite inmiddels met een update van het nieuws is gekomen.

De onderzoekers trekken ook lessen uit hun research, en wel dat  de buitenwereld het 'als een sport ziet om geruchten op waarheid te toetsen'. Dat geldt met name bij relatief makkelijk te fact-checken geruchten. Waar de overheid ‘vroeger’ zelf moest reageren, kan die er tegenwoordig meer van op aan dat de buitenwereld zijn best doet om een gerucht te checken.

Het volledige is wegens auteursrechtafspraken tot uiterlijk 8 april hier gratis te downloaden.

 

Het artikel is verschenen in Computers in Human Behavior, Volume 59, June 2016, Pages 334–341. De auteurs zijn Wouter Jong,  adviseur crisisbeheersing bij het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en PhD student aan Universiteit Tilburg, en Michel Dückers, senior researcher bij NIVEL, programmacoördinator bij Impact en onderzoeker bij de Universiteit van Tilburg.