Op dft.nl lees ik ‘Zeldzame maar ingrijpende financiële gebeurtenissen zitten wellicht onvoldoende in de wiskundige modellen verwerkt.’ In een model voor de waardebepaling van CDO's, op hypotheken gebaseerde obligaties, blijkt het te kunnen voorkomen dat er gedeeld moet worden door 0, wat wiskundig niet toegestaan is. De waarde 0 als deler betekent simpelweg: een bepaalde groep schuldenaren kan z’n hypotheek niet meer betalen. Zoals in de VS anno nu. Ik ben dol op cijfers, formules en statistiek en heb diep respect voor knappe rekenaars en geniale programmeurs. Maar nu lig ik toch echt onder tafel van het lachen. Ik vraag me af wat de economische waarde is van rekenmodellen die geen rekening houden met het getal nul.
Theoretici vallen met een daverende dreun uit hun ivoren toren: "Systeemrisico's en onwaarschijnlijke gebeurtenissen zijn reëel, en economie is een sociale wetenschap, die niet perfect in wiskundige formules te vatten is." concludeert André Lucas, hoogleraar Financiële Markten aan de VU. Halleluja! Het zijn geen ‘onwaarschijnlijke gebeurtenissen’ die onvoldoende in wiskundige modellen zijn verwerkt, maar doodnormale menselijke gedragingen. Schuldenaren die schulden niet terugbetalen zijn net zo oud is als de mensheid zelf. In het universum van de VU heet dat systeemrisico’s. Het grootste ‘systeemrisico’ lijkt mij de eenzijdige visie van deze rekenwonders. Er zit kennelijk niemand bij, die door een antropologisch, psychologisch of ander sociaal brilletje naar de verschijnselen kijkt. Zo worden al die geleerde geesten tunnelvisionairs. Aan het eind van die tunnel brand helaas geen groot licht.
Het is een vaker voorkomend –en zeer menselijk- patroon, waar niet alleen wetenschappers last van hebben. Ook managers en marketeers zoeken graag houvast in koele cijfers. In hun zoektocht naar zekerheid leggen ze vaak teveel nadruk op getallen en vergeten dat feitelijk consumentengedrag een factor is, die zich niet in elegante formules laat vangen.
Bij innovatie wordt dat vaak pijnlijk duidelijk. De goedgekeurde concepten zijn op papier getest en veilig bevonden. Tot die nieuwe producten of diensten worden blootgesteld aan een grillig mens van vlees en bloed. Die nul procent interesse toont - en als je die nul procent deelt met je social network hou je onwaarschijnlijk weinig over. Originele, polariserende ideeën worden op basis van minder mooie cijfers vaak afgeserveerd, terwijl juist die in de praktijk de grootste kracht en doorvertelfactor hebben. Zoals de aanvankelijk verguisde iPod (rare dure mp3 speler), de kansloze Prius (geitenwol!) en elke dag (N)espresso drinken (doe toch gewoon). Allemaal niche, magere rapportcijfers in de test, maar geweldige multipliers in de succesformule. Een succesformule die wiskundig gezien alleen in retrospectief te bewijzen is.
Ik zal overigens de laatste zijn om te beweren dat rekenwerk maar bijzaak is, integendeel. Maar rekenen zonder de grillige variabele ‘mens’ levert zinloze, dode cijfers op. Reken ook op mensen, die begrijpen hoe consumenten zich gedragen – en dat gedrag creatief kunnen vertalen in concrete, aanstekelijke en verrassende oplossingen. Een verborgen behoefte drukt zich niet in getallen uit. Daarom is-ie ook verborgen!
Formules mogen dan niet zaligmakend zijn, cijfers liegen natuurlijk niet altijd: 9 van de 10 productintroducties mislukken. Zelden door slecht rekenwerk, bijna altijd omdat er niet goed naar menselijk gedrag is gekeken. Als je dat niet incalculeert, blijf je tot in het oneindige met de brokken zitten. Of je nu een manager bent of een financiële modellenmaker.
De oplossing is simpel: begin met observeren. Als hoogleraar Lucas een weekje was meegelopen met de gladde verkopers van subprime hypotheken, had hij meteen gezien dat ze straks door het getal 0 moesten delen. Ook al is dat wiskundig niet toegestaan.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!