Van de campagnes over obesitas en overgewicht zijn een aantal ‘gladde babbelaars goed betaald’, zegt psychiater Bram Bakker, maar zin hebben ze niet gehad. In Nederland is 40% van de bevolking te dik, het aantal mensen met overgewicht neemt toe. Volgens zal deze situatie nooit verbeteren zolang de oorzaak niet wordt aangepakt. Bakker pleit voor verdergaande interventies. Te dikke mensen zouden extra verzekeringspremies moeten betalen of andere financiële prikkels krijgen om ze tot gezonder gedrag te bewegen. En ze zouden een therapie kunnen overwegen, want mensen die dagelijks veel en vet eten, hebben volgens hem te maken met een onbehandelde psychische stoornis.
Dus als ik een dik iemand op straat zie lopen, weet ik: die heeft een psychische stoornis?
‘Nou, je hebt natuurlijk met een natuurlijkverdeling te maken, waarbij er dunne mensen zijn en wat steviger mensen. Maar inderdaad, mensen die structureel veel te veel wegen hebben een probleem in de zelfzorg. Ze zijn niet in staat het vele eten te compenseren en bewegen onvoldoende. Overmatig eten wordt door artsen echter niet erkend als psychische aandoening. De oorzaak van het probleem blijft daardoor onbehandeld.’
Maar er is toch veel voorlichting over overgewicht geweest?
‘Daar hebben een aantal mensen goed aan verdiend, maar zin heeft het allemaal niet gehad. Het gaat niet ver genoeg en is niet urgent genoeg. Ik denk dat overgewicht een andere plaats in onze collectieve waarden en normen moet krijgen. Net zoals we roken hebben verbannen van allerlei plekken, net zoals we het niet meer normaal vinden dat iemand dronken achter het stuur kruipt, zo zouden we het ook abnormaal moeten vinden mensen overgewicht hebben.’
Hoe kunt u die urgentie bij mensen kweken?
‘Door als samenleving mensen voldoende tijd te geven om te bewegen, maar ook met wat dwang. Je kunt financiële consequenties aan overgewicht te koppelen, bijvoorbeeld via de ziektekostenpremie.’
Dat u dikke mensen een psychische stoornis toedicht, zal niet goed vallen. Ze voelen zich toch al vaak gediscrimineerd.
‘Dat is waar, maar veel dikke mensen zijn erg goed in het verzinnen van smoezen. Vaak gaat het overgewicht gepaard met depressie en faalangst, en willen mensen ook niet afvallen. Hun dik zijn is vaak een excuus om niet tot de werkelijke problemen te hoeven werken.’
Dikke mensen zouden massaal in therapie moeten gaan?
‘Ja, ik pleit voor gestructureerde hulp. We zouden het overgewicht ook moeten zien als verslavingszorg. Mensen die zich niet in de hand kunnen houden en te veel drinken of drugs gebruiken, noemen we zonder probleem verslaafd. Iemand die zichzelf met eten niet in de hand kan houden zou dat niet zijn? Ik denk van wel en denk dat we een zorgprogramma moeten opstellen dat daarvan uitgaat in plaats van dat we aan symptoombestrijding doen.’
Op woensdag 5 februari aanstaande spreekt Bram Bakker zijn zorgen uit tijdens de officiële start van ‘Alles is gezondheid’, het Nationaal Preventieprogramma van de overheid. Minister Schippers van Volksgezondheid zal hierbij naar verwachting aanwezig zijn. Ook schreef Bakker een boek, waarin hij pleit voor meer aandacht voor: Blijf Beter!
Mij is duidelijk dat u arts bent op psychisch vlak, maar kennelijk niets weet over allerlei lichamelijke processen en aandoeningen. Ik zou zeggen schoenmaker blijf bij je leest.