Zo kom je op de beste, meest creatieve ideeën

Het zal je wellicht bekend voorkomen: Je staat onder de douche, loopt een rondje door het park of staat in de rij van de supermarkt. Ineens floept er een idee in je hoofd op; iets zijn wat je nog wilt doen, een idee voor een boek, een briljante campagne of een ingeving voor de presentatie die je nog moet maken. Snel grijp je naar een papiertje of je pakt je telefoon om een notitie te maken.

Doordat je je hersenen op die momenten minimaal cognitief belast, ontstaat er ruimte voor creatief werk. In de hersenen zijn de zogeheten frontale en pariëtale gebieden aanwezig, welke een grote mate van functionele connectiviteit laten zien tijdens een toestand van rust. Deze gebieden liggen ver uit elkaar en communiceren met elkaar middels wittestofbanen.

Met een fRMI scan (zie hieronder) is deze connectiviteit te meten. In feite zie je hier de activiteit die in de hersenen ontstaat tijdens momenten van verveling  Dit wordt ook wel het daydreamers efect genoemd. 

Geen moment meer van verveling
Dit soort dagdroom momenten worden steeds schaarser. Immers, de hele dag worden we overspoeld door updates en notificaties van Whatsapp, Facebook , Instagram en Snapchat. Als ik op kantoor de wc bezoek, scroll ik steevast door mijn Facebook feed, check ik Nu.nl of kijk ik of er het afgelopen uur nog geld is gestort of opgenomen. Geen moment rust .Terwijl we onze beste ideeën opdoen tijdens juist  momenten van ‘verveling’.

In de essay ‘Vanity of existence’ schrijft Arthur Schopenhauer dat verveling voortkomt uit de confrontatie met de betekenisloosheid van ons bestaan.Tijdens het vervelen komen we tot het inzicht dat het leven nutteloos is. De mens is ooit ontstaan en ooit zal dieverdwijnen om wellicht nooit meer terug te keren. Diep in ons hart voelt dat niet lekker en daarom gaan we op zoek naar een ‘meaning of life’. 

Het begrip verveling heeft negatieve associaties. Het klinkt als een luxe, iets wat eigenlijk niet kan in onze drukke, bijzondere levens. Als iemand vraagt wat je het weekend hebt gedaan zeg je liever dat je bent gaan snowboarden in de Zwitserse Alpen dan dat je dat je jezelf het hele weekend hebt verveeld op de bank. Terwijl wat verveling geen slecht ding hoeft te zijn en zelfs tot bijzondere dingen kan leiden. 

Druk, druk, druk
Ook in ons zakelijk leven is verveling niet iets waar we graag over praten. Liever laat we de manager zien dat we extreem druk zijn. Daarom zorgen we dat we gelijk op e-mails reageren, in meetings de juiste oplossingen paraat hebben en 24/7 bereikbaar zijn. Alles om te laten zien dat we o zo druk druk druk zijn. Wie zich verveelt, voegt niet veel toe aan de onderneming, toch? 

Het Britse instituut van Psychologie heeft onderzocht hoe creatief en oplossingsgericht we zijn op momenten van verveling. In het onderzoek werden vrijwilligers gevraagd een creatieve taak uit te voeren, zoals het bedenken van zo veel mogelijk originele ideeën waarvoor je een plastic beker kan gebruiken, nadat ze een ultieme saaie taak hadden uitgevoerd (het overtypen van nummers uit een telefoonboek).

Een andere groep werd alleen gevraagd om originele ideeën te bedenken. Wat bleek? Degene die voorafgaand aan de creatieve brainstorm de saaie taak hadden uitgevoerd, kwamen met veel meer antwoorden bij de oplossingsgerichte originaliteitsvraag. De onderzoekers besloten er nog een extra laag aan toe te voegen: Wat als een derde groep een nog saaiere taak zou uitvoeren zoals het lezen van het telefoonboek?

Hoe geestdodender, hoe creatiever
Alle drie de groepen werd vervolgens gevraagd om een nieuwe opdracht uit te voeren waarbij creativiteit nodig was. Wat bleek: de mensen die daarvoor het telefoonboek hadden gelezen, kwam met nog meer creatieve oplossingen op de proppen dan de mensen die het telefoonboek hadden overgeschreven. Conclusie: hoe geestdodender de taak, hoe meer creatieve oplossingen.

Dit resultaat is in overeenstemming met het dagdroom effect. Hoe saaier en passiever de taak die je uitvoert, hoe minder de hersenen worden belast en hoe beter de creatieve oplossingen en ingevingen. 

Een ander frappant onderzoek, is van psycholoog David Burkus. Naar aanleiding van onderzoek, schreef hij een essay voor de Harvard Business review. Voor het onderzoek werden mensen gevraagd naar een extreem saaie lange videoclip te kijken en vervolgens associaties met diverse woorden in te vullen. Een andere groep werd gevraagd associaties met dezelfde woorden in te vullen, alleen hadden deze mensen daarvoor zich niet ‘verveeld’.

Wie kwamen er het snelst en met de meeste antwoorden op de associatievraag? Het zal geen verrassing meer zijn: de groep die daarvoor de ontzettend lange videoclip hadden gekeken.

Bewust niets doen
Het experiment suggereert dat verveling mensen motiveert om op zoek te gaan naar nieuwe en belonende activiteiten, zoals het bedenken van associaties op diverse woorden. Hersenen die zich vervelen gaan op zoek naar afleiding en zo komen we op vernieuwende ideeën. De tijd nemen om af en toe dus even bewust niks te doen, stimuleert dus creativiteit.

Dat wil niet zeggen dat je moet gaan lanterfanteren. In het Taoïsme hebben we daar een woord voor: Wu-Wei. Letterlijk betekend dit: Handelen door niet te handelen. Het gaat om bewust niks doen. Bewust loze momenten inlassen om te dagdromen, voor contemplatie en inspiratie. Oscar Wilde zei ooit: ‘To do nothing at all is the most difficult thing in the world, the most difficult and the most intellectual'.

Professor John Eastwood van York University in Toronto, doet al tientallen jaren onderzoek naar verveeldheid. Hij ondervroeg ruim tweehonderd studenten naar de mate waarin ze zich verveelden en wat hun emoties en gevoelens daarbij waren. Studenten die zeiden verveelder te zijn, gaven  niet alleen aan zich meer op de buitenwereld te focussen, maar ook moeite te hebben met het beschrijven van hun emoties.

Negatieve bijsmaak
Dit laat volgens Eastwoord zien dat direct afleiding zoeken tijdens verveeldheid, zoals het spelen met een telefoon of het kijken naar de televisie, de verkeerde remedie is. 'Het direct ‘oplossen’ van verveeldheid zorgt dat we nog verder af komen te staan van onze passies en werkelijke verlangens.” Wat willen we echt? Uit onszelf? Of willen we iets wat ons opgelegd wordt door een Instagram advertentie of een radio- of televisieprogramma?' In plaats daarvan zouden we verveling juist moeten gebruiken. 'Probeer er door actief niks te doen erachter te komen wat je wilt, verlangt of mee zou willen maken.'

Dat mensen zich niet durven vervelen, heeft met name te maken met de negatieve bijsmaak die het woord heeft. Door social media staan we constant in contact met elkaar en houden we elkaar op de hoogte van gave dingen die in ons leven gebeuren. Maar zijn deze gebeurtenissen en ervaringen wel de waarheid? Omdat we van iedereen alleen de gaafste minuten van zijn of haar leven zien, is het net of iedereen een perfect spannend leven heeft en niemand zich verveeld.

Mensen die zich vervelen, zijn saai, is het idee. Maar is dit zo? Zijn mensen die zich durven te vervelen werkelijk saai? Dat verveeldheid creativiteit bevorderd blijkt niet alleen uit onderzoeken, het is ook wat supercreatief en multimiljardair John de Mol zegt. In een interview zegt hij dat formats als Big Brother en Deal or No Deal ontstonden, terwijl hij aan het kijken was naar saaie langdradige programma’s van de lokale omroep.

De Grote Donor Show
Ook Simon Cowel zat naar een waardeloos tv-programma te kijken, toen hij op het idee kwam voor de “X-Factor”; een programma waar hij miljoenen mee heeft verdiend en dat in 52 landen wereldwijd is uitgezonden. 

Mijn gewaardeerde collega Mark van der Werff bedacht ooit bij Endemol de zogeheten Grote Donor Show. Op mijn vraag hoe hij op het idee voor dit spraakmakende, door BNN uitgezonden programma was gekomen, zei hij: “Ik bladerde verveeld een lokaal krantje, toen ik daaar een klein artikel zag staan over iemand die in de supermarkt een advertentie had opgehangen dat hij een nier zocht. Ik was gefascineerd door dit bericht, heb het stukje meegenomen en op mijn bureau gelegd. Toen begon het te spoken: 'Hier moeten we wat mee. Ik pitchte het format bij de algemeen directeur l en die was meteen enthousiast. Een jaar later was het op tv en wereldnieuws.'

Actieve verveling maakt at we met oplossingen komen waar we anders niet opgekomen zouden zijn. Laten we daarom elke dag een uurtje vrij maken om geestdodend werk te doen: pennen sorteren, boeken op alfabet zetten, gegevens overtypen. Hoe saaier hoe beter. Alles voor de creativiteit!

Fotocredit: kowit1982 / 123RF Stockfoto