Er is een diep gat geslagen in de inkomsten van zzp’ers, blijkt uit een enquête van Adformatie twee weken geleden. Wat zijn de consequenties daarvan volgens zzp’ers zelf? En welk perspectief biedt dit alles? ‘Als het scenario van de kredietcrisis zich herhaalt krijgen we het straks gigantisch druk.’
Veel zzp’ers in communicatie, marketing, media en creatie zijn in een inkomensval terechtgekomen door de coronacrisis, vooral omdat veel opdrachten zijn ingetrokken. Zo’n 60 procent is de afgelopen tijd meer dan de helft van zijn inkomsten kwijtgeraakt, 42,5 procent meldt zelfs een inkomstenverlies van 75 procent of meer. Bijna een op de vijf zzp’ers (19 procent) overweegt inmiddels om te stoppen als zelfstandige.
De uitkomsten van een enquête van Adformatie die onder 450 zzp’ers stemmen somber. De grootste klappen vallen bij zzp’ers in de creatie. Maar liefst 70 procent heeft meer dan de helft van zijn inkomsten zien verdampen. Ook in de media hebben zzp’ers het zwaar, de communicatie-zzp’ers relatief iets minder. Nog altijd verliest daar een derde 75 procent of meer, maar ruim een kwart (27 procent) meldt dat de inkomsten gelijk zijn gebleven.
Deze uitkomsten zijn reden om te kijken hoe de stemming is in de zzp-netwerken in communicatie, marketing, media en creatie zelf. Hoe gaan zzp’ers die om met zulke forse inkomensdalingen? Welke mogelijkheden zijn er voor freelancers?
We vroegen het Pascal Boogaert, zelf ervaren zzp’er in de creatieve sector, en bemiddelaar in zelfstandige professionals. Hij publiceert geregeld op Adformatie over freelancen en is auteur van het boek Vogelvrij. Daarnaast benaderden we Kiki Calis en Kim Trotz, de stuwende krachten achter het netwerk Freelance Qommunity, dat een actieve achterban van zo’n 1000 zzp’ers heeft..
Met een noodgang tot stilstand
Kim Trotz herkent de trend uit het onderzoek. Zo ongeveer iedereen in de achterban van Freelance Qommunity heeft ‘een megagrote klap heeft gekregen’, zegt ze: ‘We zijn als zzp’er echt heel kwetsbaar. Lege agenda’s, wanbetalers en onzekerheid. Veel mensen moesten omschakelen en hun hele business onder de loep nemen.’
Trotz werd zelf in één week door bijna al haar vaste opdrachtgevers opgebeld dat werk uitgesteld of helemaal gecanceld werd. ‘Ik schrijf voornamelijk teksten voor reclamebureaus en evenementen dus die gooiden als eerste al hun freelancers eruit. Ook oude facturen worden niet betaald wat natuurlijk extra vervelend is voor de cashflow.’
Ook Pascal Boogaert zag dat alles op 9 maart met een ‘noodgang tot stilstand kwam’: klussen werden gecanceld, zoekopdrachten werden teruggetrokken. Toch heeft hij tijdens die acht weken verplichte sabbatical geen nacht wakker gelegen. ‘Ik heb heerlijk geklust aan mijn vakantiewoning. Genoten van het weer. Ik hoor alleen positieve verhalen: freelancers die genieten van de tijd die nu doorbrengen met hun kinderen en eindelijk tijd hebben om dingen te doen waar ze nooit aan toekwamen.’
Wel of geen buffer
Dat neemt niet weg dat er zzp’ers zijn die je als grote slachtoffers van deze coronacrisis kunt bestempelen, beseft Boogaert. De creatieve freelancers worden hard geraakt, en vooral de zelfstandigen die zich honderd procent toeleggen op eventmarketing hebben het zwaar te verduren. Kiki Calis beaamt dit: ‘Een collega uit de evenementenbranche werkt is ál haar opdrachten kwijtgeraakt.’
Probleem volgens Calis en Trotz is dat ze van veel freelancers horen dat ze geen buffer hebben om de eerste drie maanden door te komen. Calis: ‘Dat is schrikbarend. Er bestaat natuurlijk altijd een ondernemersrisico, maar veel zzp’ers hebben zich daar niet op voorbereid.’
Boogaert is daar positiever over. ‘Wellicht dat de jonge en minder ervaren freelancers uit het onderzoek het even moeilijk krijgen, maar de senioren maken zich echt niet druk. Voorbeeld: in mijn Broodfonds willen slechts drie leden even een inlegpauze. Dat betekent dat slechts 6% van de ervaren freelancers even wat minder geld heeft. De meesten hebben een buffer; we zijn geen KLM of Booking.com. We hebben echt wel wat centjes gespaard om het even vol te houden.’
Nu investeren
Ook Calis en Trotz zien de gevolgen van de crisis niet louter negatief in. Kim Trotz: ’Door deze situatie zitten we nu écht samen in hetzelfde schuitje, en kunnen elkaar motiveren en helpen, met klussen en kennis. Het is het moment om te zorgen dat je als zzp’er niet afhankelijk bent van één klant of één soort skill. Zorg dat je blijft investeren in jezelf en voornamelijk in je netwerk. Dan komen veel freelancers beter uit deze crisis dan toen we erin gingen.’
Calis noemt de freelancer in de evenementenbranche. Zij heeft na een online training een nieuw businessmodel gemaakt en ‘een breder perspectief’ gekregen van haar klanten. ‘Ze heeft er nu twee klanten bij. Deze verhalen maken ons blij. Juist nu zien we onze community creatiever worden en keuzes maken.’
Boogaert ziet de markt alweer in beweging komen. De eerste klusjes druppelen alweer binnen, stelt hij. ‘Mijn advies: geniet nog even van deze verplichte corona-sabbatical. Want als het scenario van de kredietcrisis zich herhaalt krijgen we het straks gigantisch druk.’
Adverteerders zullen meer dan ooit kiezen voor flexibele marketing en communicatieteams, is de verwachting van Boogaert. Hij wil freelancers dan ook zeker niet zien als de grote slachtoffers van deze crisis: ‘Ik denk… nee, weet wel zeker dat het echte bloedbad straks bij de traditionele bureaus ligt. Die hebben het de laatste jaren al enorm zwaar. Maar daar hebben we het gek genoeg niet over in de vakbladen.’
Tozo en rechtsongelijkheid
De inkomensval heeft ertoe geleid dat 51 procent een beroep heeft gedaan op noodhulp via de zogeheten Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). Bij 13 procent is deze niet toegekend, of nog niet. Kim Trotz en Pascal Boogaert zijn blij dat er ‘nog iets’ wordt gedaan voor de inkomenspositie voor zelfstandigen, hoewel volgens Boogaert steunmaatregelen ook zien dat er enorme ongelijkheid is tussen freelancers en vaste krachten. Ik sta dan ook honderd procent achter het initiatief van De Werkvereniging om te knokken voor een nieuw poldermodel.
