Het was politiek gezien de week van Pieter Omtzigt, die zondagavond aankondigde mee te doen aan de Tweede Kamerverkiezingen met zijn nieuw opgerichte partij, Nieuw Sociaal Contract.
Hoe overtuigend was ‘eerste indruk’ die Omtzigt op de kiezers achterliet? We blikken terug met Bert Bakker, universitair hoofddocent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in de rol van persoonlijkheid en emoties bij politiek overtuigen.
Bakker denkt dat Omtzigt met tevredenheid kan terugkijken op zijn presentatie en ook logische keuzes maakte.
De timing van de bekendmaking, zondagavond rond tien uur met een video op Twitter, nu X, en een exclusief interview bij het Twentse nieuwsmedium Tubantia, zorgde dat zijn deelname met een nieuwe partij niet alleen die avond en ’s ochtends de nieuwsmedia domineerde, maar ook in het verloop van de dag uitgebreide aandacht kreeg.
Omtzigt kon dat vervolgens verdiepen met onder meer zijn interview maandagavond in Nieuwsuur.
Bert Bakker: ‘Met een eigen video op Twitter, een belangrijk communicatiekanaal voor Omtzigt, heeft hij de regie over zijn boodschap gehad. Hij had natuurlijk al het momentum, want de hele zomer was er de vraag: doet ie het of doet ie het niet? Maar dan nog moet je het juiste moment, de ruimte zoeken om het verhaal over je partij te kunnen vertellen; welke mensen gaan meewerken, hoe werkt de kandidaatstelling en wat zijn inhoudelijke speerpunten. Dat is hem goed gelukt natuurlijk.’
‘Dat denk ik ook, maar uiteindelijk is dat speculeren, want de precieze afweging ken ik niet. Maar je kunt wel interpreteren dat het een signaal is: dit is mijn kernregio. Met Tubantia laat hij zien dichtbij zijn achterban te staan en zijn basis direct te willen toespreken. Hij kon natuurlijk ook vrij kiezen, want welk nieuwsmedium hij ook had gekozen het was altijd opgepikt als groot nieuws. Hij had geen krant met een groot landelijk bereik nodig.’
‘Hoewel hij wel een erg gedetailleerd document van vijftig pagina’s heeft gezet, wat de gemiddelde kiezer waarschijnlijk niet direct gaat lezen, heeft hij gekozen om zich te beperken tot de punten die al heel dicht bij zijn profiel zitten, waar mensen hem mee associëren. Bestuurlijke vernieuwing een betrouwbare overheid, transparantie. Dat lijkt me verstandig. Opvallend is uiteraard wel zijn uitspraak dat hij niet te snel wil groeien, zonder te zeggen hoe hij dat wil bereiken. Je kan wel zeggen dat je vijf zetels wil, maar als er 15 krijgt, wat ga je dan doen? Gaat hij de deelname aan het aantal kieskringen beperken? Daar zit nog wel wat ruimte. Ik ben benieuwd hoe dat communicatief op de kiezers inwerkt.’
‘Dat zou kunnen, hij zal er ongetwijfeld over hebben nagedacht hoe hij daarover wil communiceren. We hebben in Nederland een historie met partijen die snel opkomen en ook heel snel weer imploderen. Hij heeft zich behoorlijk open en kwetsbaar opgesteld over zijn afwegingen en struggles, om even een lelijk Engels woord te gebruiken. Hij kan in deze fase ook nog wel zeggen dat hij nog geen volledige visie heeft op een onderwerp als het onderwijs. Maar uiteindelijk wordt dat wel van hem verwacht. Dat zal spannend worden. Ik ben in ieder geval erg benieuwd wat zijn standpunt over de CO2-problematiek zal zijn. Hij is natuurlijk een wetenschapper, maar heeft ook hart voor de boeren.’
‘Dat klopt, het is ook relevant omzijn leiderschapskarakteristieken te bespreken, maar het is net zo belangrijk om op de grote ideologische keuzes van Nieuw Sociaal Contract in te gaan. Je wil dat kiezers op basis van informatie een keuze kunnen maken. De media hebben daar een grote rol in, want in de context van een verkiezing met zoveel nieuwe mensen is het wel heel verleidelijk om eindeloos profielen te gaan schrijven over de verschillende nieuwe leiders.’
‘Nou, niet alleen dat. Een politicoloog zei lang geleden: voters are not fools. Uiteindelijk willen ze ook leren waar partijen voor staan. Ze moeten de context krijgen over de keuzes die ze kunnen maken.’
‘Ik denk dat hij een goede start heeft gemaakt. Uiteindelijk is het doel van communicatie in een landschap met heel veel partijen te laten zien wat het onderscheid is, waarom mensen voor jou en jouw partij moeten kiezen. Ondanks de beperking dat hij nog geen volledige visie over de breedte heeft is duidelijk wat de essentie is. Hij heeft de kiezers een reëel perspectief kunnen geven, hoewel veel vragen nog beantwoord moeten worden.’
