De secretaris-generaal is er in alle soorten en maten. Je hebt ze bij de NAVO, je hebt ze bij de Verenigde Naties, de WHO en – altijd baas boven baas - je hebt ze bij de KNVB. Gemeenschappelijk kenmerk: het gewicht van hun titel is omgekeerd evenredig aan hun impact. De purpose van de SG: sussen. Zijn levensmotto: pappen, nathouden en daarna dweilen met de kraan open. En vooral: nimmer doorbijten. Er zal maar een stukje tussen je tanden blijven plakken. Zijn grootste talent: zwijgen op het juiste moment. Met de staart tussen de benen vertrekken en dit achteraf en van een veilig afstandje als briljante diplomatie uitleggen.
De SG is de man in pak die het houterigst danst als zijn land kampioen wordt.
Maar die wel zorgt dat hij goed in beeld is als de rondvaartboten door de grachten varen.
De SG was de iele jongen achter in de klas die je het liefst bij de tegenpartij op doel had.
Of ziet u in gedachten de jonge Jaap de Hoop Scheffer wel drie man passeren?
Zijn verkiezing tot SG is zijn zoete wraak op al die keren dat niemand hem in het team wilde.
Nu mag hij bepalen wie er speelt. En, o glorieuze victorie, hoe er wordt gespeeld.
Waarom de secretaris-generaal zich niet gewoon directeur laat noemen, bestuursvoorzitter of desnoods baas? Omdat de SG zich altijd kan verschuilen achter zijn titel: algemeen secretaris. Met de nadruk op algemeen en op secretaris. Mijn mandaat is beperkt, zegt hij als je hem ’s nachts wakker maakt. Het is zijn ontsnappingsclausule, mocht de grond te heet worden.
Een ceo moet naar voren durven stappen. Knopen doorhakken. Desnoods hele verkeerde knopen. Daar is de SG niet zo van. Die telt zijn knopen liever, zijn mooie glimmende knopen op zijn mooie glimmende pak. Hij draagt ook liever een speldje dan een armband. Mits niet te groot, dat speldje - ze zouden maar kunnen lezen wat erop staat. De SG is tegen provocatie. Zelfs als de situatie om provocatie schreeuwt. Juist als alle poppetjes op het juiste moment op de juiste tribune zitten en er maar één ding nuttig en noodzakelijk is: provoceren. Boe en bah roepen tegen de machthebbers.
Zelfs dan kiest hij voor de strategie die hem het verst heeft gebracht: omarmen. Wegkijken. Doorpraten. Dat is altijd beter dan je uitspreken. Daar komt alleen maar gedoe van. Jammer voor de homoseksuelen, de lesbiennes, de transgenders, de voetballers die in eigen land niet uit de kast durven komen, de aanvoerders die wel willen maar niet mogen, de arbeiders die onderbetaald aan een onveilige steiger hangen. Maar met je uitspreken breng je je eigen functioneren in gevaar. Je hotelkamer is de volgende keer niet zo mooi, je mag met minder man naar het volgende WK, dus ja…wat praten ze die kantlijnpissers, die zure stuurlui. Ze begrijpen het ragfijne spel niet. Het spel van het overleven. De kunst van de veel te grote broek.
Het gevaarlijke van de SG: hij is overal. Hij heeft zichzelf vermenigvuldigd en gemoderniseerd. Hij is gerefurbished en teruggekeerd – gereïncarneerd zegt de SG liever, want hij is ook erg spiritueel - als manager. Of bestuurder, ook wel. Zijn span of control is breed. Hij managet people net zo makkelijk als issues. Hij doet finance naast risk and compliance. Hij is bedreven in legal en reputatie. Ja, vooral in het managen van zijn reputatie is hij een meester.
Door niet in te grijpen en alles te omzwachtelen met vage taal.
Hem tegenspreken lukt niet, want je weet nooit precies wat hij zegt. Zijn taal is als drijfzand. Zijn geheugen een luchtspiegel.
De status quo is zijn speelveld.
Hij houdt de wereld zoals hij is. Want veranderen helpt hem niet verder.
Zijn vorm is verraderlijk. Hij is alleen herkenbaar aan zijn daden. Of beter: het totale gebrek daaraan. Van toeslag tot gasboring, van klimaat tot WK: hij heeft het niet geweten. Het is niet zijn schuld. Hij heeft geen actieve herinnering. Hij was er niet bij. En hij heeft zich zeker niet uitgesproken.
De wereld gaat aan SG’s ten onder.
U bent gewaarschuwd.
