Veel commotie rondom het nieuwe logo van Zeeland

De Provincie Zeeland heeft vrijdagmiddag haar nieuwe logo gepresenteerd. De provincie vond het na 24 jaar weleens tijd om de stijl te vernieuwen. 

Dit leek een goed moment. Er stond een nieuwe website gepland en de provincie en haar partners hebben een gezamenlijke stijl ontwikkeld voor het promoten van Zeeland als gebied om te werken, wonen en recreëren.

Storm van protest
Direct na het presenteren van het nieuwe logo barste een storm van protest los over het feit dat Zeeland ervoor heeft gekozen om de leeuw te vervangen door een moderner en abstracter beeld.

De protesten nemen grootse vormen aan. Omroep Zeeland was de eerste die over het nieuwe logo publiceerde. Na nog geen 48 uur zijn al zo’n 350 reacties te lezen van Zeeuwen die overwegend negatief zijn en oproepen de leeuw terug te laten keren in het logo. Op de site van PZC is het rustiger maar daar is ook veel kritiek te lezen.

Wij willen de Zeeuwse Leeuw terug in het provincielogo
Vrij snel werd een Facebookpagina opgezet onder de naam ‘Wij willen de Zeeuwse Leeuw terug in het provincielogo’. Die heeft op het moment van dit schrijven al zo’n 4000 likes. Omroep Zeeland is een poll gestart met de stelling: De leeuw hoort in het logo van de provincie Zeeland. Van de 1200 deelnemers is 95% het daarmee eens. Een zelfde poll op de site van PZC levert nagenoeg hetzelfde resultaat. Politieke partijen als Partij voor Zeeland beloven vragen te stellen aan het provinciebestuur en een kandidaat Statenlid voor het CDA uit zich kritisch via Twitter.

Ondertussen wordt het ontwerpburo van de nieuwe huisstijl, Das Buro in Rotterdam, via Twitter onder vuur genomen. Belangrijk detail: Das Buro wordt geleid door twee Zeeuwen.

Huisstijl voor gemeente of provincie
Tornen aan het logo van een gemeente of een provincie is altijd riskant. Wat je ook doet, hoe je het ook voorbereidt, wat je argumenten ook zijn: kritiek is er altijd. Meestal gaat het over geld: hoe haalt een overheidsorganisatie het in haar hoofd om geld uit te geven aan zoiets als een huisstijl? En dat in tijden van bezuinigingen! Zie ook het artikel over de stijl van Amsterdam. Soms gaat het ook over de vormgeving. Zoals het geval was bij de stijl voor o.a. Den Haag, Zaanstad en Velsen.

Van deze case valt veel te leren
Ook al heb je als publieke organisatie formeel, procedureel en zakelijk het gelijk aan je kant, uiteindelijk is het toch de emotie die de toon van de discussie voert. Bijster weinig burgers zijn geïnteresseerd in het reilen en zeilen van een provincie, laat staan in het logo ervan. Totdat je er aan komt. De discussie is vervolgens heel primair en komt neer op ‘nieuwe logo slecht, oude logo terug’. Alle goede argumenten ten spijt.

Is het dan niet mogelijk een nieuwe huisstijl te introduceren zonder heftige kritiek van de buitenwacht? Jawel, kijk naar bijvoorbeeld Eindhoven. Maar dat kost tijd en een zorgvuldig en uitvoerig proces van besluitvorming. Er is geen korte route.

Ooievaars, leeuwen en het Lam Gods
In 2011 schreef ik samen met Hugo van den Bos van Koeweiden Postma een artikel in het blad Communicatie onder de titel ‘Ooievaars, leeuwen en het Lam Gods’. Wij pleitten er toen voor om bij huisstijloperaties altijd gebruik te maken van de bestaande symboliek van een gemeente of provincie. In dit geval dus de leeuw. In de afgelopen jaren heb ik er vaak aan getwijfeld of je wel zo star moet zijn. Maar deze case laat zien wat de risico's zijn als je dat niet bent. Veel heraldische symbolen hebben voor een gebied en haar bewoners nog steeds betekenis. Zie ook een mooi verhaal van Wim van Gelder daarover in een editie van het Zeeuws Tijdschrift in 2001.

Kansen en risico's
De ontwerpers van de stijl krijgen er op Twitter ondertussen ongenadig van langs. Deze case maakt pijnlijk duidelijk dat ontwerpprojecten kansen bieden, maar ook risico’s met zich meebrengen. Ik herinner me de heftige kritiek op Gorilla toen het net op de voorpagina van de Volkskrant stond. De kritiek op Mevis en Van Deursen was gigantisch toen het logo van het Stedelijk gepresenteerd werd. En nog geen jaar geleden kreeg EdenSpiekermann er zijdelings van langs in het kader van de stijl van Amsterdam.

Het is belangrijk dat je je als ontwerper daar bewust van bent. Het is lastig met de kritiek om te gaan. Liefst zou je uitgebreid verslag doen van het proces, de argumenten en waarom het resultaat is wat het is. Maar daar is in de hitte van de strijd eigenlijk geen plek voor. Dat zou een discussie worden tussen de ratio en de emotie. Een dispuut, gedoemd om te mislukken.

Hoe nu verder?
Voor de ontwerpers rest niet veel anders dan niks doen. Onder het mom ‘stilzitten wanneer je geschoren wordt’. De storm waait weer over.

De provincie staat voor een lastiger dilemma. Ik heb nog niet eerder meegemaakt dat de weerstand zo groot was. En het moment kan bijna niet slechter. Over twee maanden zijn de provinciale verkiezingen. Partijen zullen dit onderwerp gebruiken voor hun eigen belangen. Dat gebeurt nu al.

Luctor et Emergo
De provincie staat voor een duivels dilemma: de rug recht houden en laten zien dat het achter de genomen besluiten staat? Of bakzeil halen en terugkomen op wat een juist besluit leek. Voor beide opties valt veel te zeggen. Beide keuzes zouden getuigen van kracht. De wapenspreuk van Zeeland is Luctor et Emergo oftwel ‘Ik worstel en kom boven’. Dus rechtsom of linksom: het komt wel goed met Zeeland.

---

Aanvulling
In provincie Zeeland bestaat de coalitie uit vier partijen: VVD, CDA, SGP en PvdA. De fracties van CDA en SGP zijn het er ondertussen overeens dat de leeuw moet blijven.

---

Meer informatie

- Gedeputeerde: Zeeuwse leeuw gaat nergens naar toe in Binnenlands Bestuur, 12 januari.
- Storm van kritiek na verdwijnen leeuw uit logo Zeeland in het Reformatorisch Dagblad, 12 januari.
- Uitzending van Vandaag de Dag, 12 januari, op 6 minuten van de video.
- Reddingsactie voor Zeeuwse leeuw in het Provincie Logo in BN DeStem, 11 januari.

---

Roel Stavorinus werkt regelmatig samen met Das Buro. Bij het ontwikkelen van de huisstijl voor Zeeland is hij betrokken geweest bij de start van het project.