Minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming gaat reclame voor kansspelen wettelijk verbieden. Ster, RTL en Talpa vinden dat veel te vroeg, maar de Tweede Kamer eist zo’n verbod.
Weerwind zal zijn voornemen snel bekend maken. Een dezer dagen gaat de brief over gokreclames van naar de Tweede Kamer, bevestigt zijn woordvoerster. Over de inhoud is nog niets officieel bekend.
Er is de afgelopen weken overleg geweest tussen de minister en de directeuren van Ster, RTL en Talpa. De tv -bedrijven hebben daarin Weerwind niet van zijn plan kunnen afhouden.
‘Er komt een aankondiging van een verbod, zoals de meerderheid van de Tweede Kamer heeft uitgesproken in een motie’, zegt Michel van der Voort, directeur van Screenforce, de club van tv-reclame-exploitanten.
De invulling van het verbod voor tv, radio, buitenreclame en online vergt nog het nodige denkwerk van de minister. Het raakt ook grote partijen als Google en sociale media. Zo werd er de afgelopen maanden via Twitter veel geadverteerd voor kansspelen, ook illegaal.
Adverteerders in badwater
Frank Volmer (Ster) denkt dat de invoering van een wettelijk verbod niet eenvoudig wordt. Daar zou minister Weerwind ook op hebben gezinspeeld in de gesprekken. Nadat diens voorganger Sander Dekker een legalisering van online gokken door de Kamer loodste, zou een verbod nu tot een serie rechtszaken kunnen leiden van partijen die fors hebben geïnvesteerd in de Nederlandse markt. ‘Dat wordt ingewikkeld’, zegt Volmer.
Adverteerders zijn onaangenaam getroffen. Peter-Paul de Goeij, directeur van de Nederlandse Online Gambling Associatie (NOGA): ‘Reclame is essentieel voor de vergunde aanbieders, en voor de doelstelling van de legalisering: om het gokken te kanaliseren van illegaal naar legaal. Een verbod klinkt sympathiek, maar helpt vooral de tienduizenden illegale aanbieders online die vrolijk online reclame blijven maken.’
Screenforce-directeur Michel van der Voort wijst ook op bedrijfsrisico’s die RTL en Talpa hebben genomen: ‘Ze hebben extra geïnvesteerd om meer ruimte bieden aan de kansspelen met grotere kijkdichtheid voor dat publiek. Daar is de begroting op afgestemd. Ik kan me voorstellen dat bijvoorbeeld RTL bij de bieding op de Champions League-rechten rekening hield met extra grp’s van de kansspelreclame.’
Opportunisme of terechte zorg
Om de moties kan de minister echter niet heen. Zo is recent de meest vergaande motie van SP-Kamerlid Michiel van Nispen voor een spoedig reclameverbod met een meerderheid van 83 stemmen aangenomen. Regeringspartijen VVD en D66 stemden tegen, maar CDA en ChristenUnie stemden mee met de oppositie.
De Kamer onderschrijft hiermee dat er ‘gegronde redenen zijn voor een reclameverbod, zoals
de grote toename van ongerichte gokreclames voor online gokken met mogelijk grote maatschappelijke gevolgen zoals financiële problemen en verslavingsproblematiek.’
Minister Weerwind gaf al aan dat het onmogelijk is legale reclame op een achternamiddag illegaal te verklaren want dat druist in tegen het grondrecht op vrije meningsuiting en tegen Europese regels. Voor regulering moet, net als voor alcohol en tabak, grondig onderbouwde wetgeving komen.
Van der Voort: ‘Er is zeven jaar gedaan om de Wet op de Kansspelen te wijzigen, kennelijk met goede redenen door de vorige Kamer. De liberalisering is pas een paar maanden oud, dus is het rijkelijk vroeg voor de Klamer om nu al te morren over reclame en om stellig te beweren dat reclame zo’n ongunstige invloed heeft.’
Schip proberen te keren
Screenforce, RTL, Ster en Talpa hopen dat in de tijd dat de wet tot stand moet komen en, een periode van ruwweg 1,5 jaar tot twee jaar, de politiek nog op andere gedachten gebracht kan worden.
Frank Volmer: ‘De politiek eist nu volledig stoppen van gokreclame, maar ik vind dat ze dan die hele liberalisering niet hadden moeten doorvoeren. Het is raar om de hele markt vrij te geven, maar je mag je niet bekendmaken aan het Nederlandse publiek. Dat is het typische opportunisme van de politiek.’
De Ster is volgens Volmer ‘best bereid’ om na te gaan of volledig stoppen met risicovolle gokreclame mogelijk is: ‘Dat is juridisch riskant, want wij mogen niet zomaar adverteerders weigeren die legaal hun producten aanbieden.’
Dat de drie tv-aanbieders samen tot afspraken zouden komen is volgens de Ster-directeur sowieso moeilijk gezien het verbod op kartelvorming waarmee ze een reprimande van de toezichthouder ACM riskeren.
Meer zelfregulering in Reclamecode
Volmer erkent dat het wat te veel werd met de gokreclames die werden uitgezonden na de liberalisering van 1 oktober: ‘Boarding van programma’s [sponsorvermelding, PO], blokken vol reclame met tag-ons [korte herhaling, PO]; als je dat allemaal optelde was het inderdaad veel te veel. Dat is slecht voor kijkers en adverteerders zelf.’
De Ster besloot daarom om vanaf 1 januari één reclame per blok uit te zenden voor risicovolle kansspelen, gokken met instant uitkeringen en dus meer kans op verslaving. Die reclame mag pas op de buis vanaf 21:00 uur, de risico-arme spots vanaf 19:00 uur.
Talpa en RTL hebben ook restricties doorgevoerd: één reclame voor online kansspelen per blok, wat iets milder is dan de Ster, want in datzelfde blok kunnen bijvoorbeeld nog Krasloten worden aanbevolen, ook een risicovol kansspel.
Peter-Paul de Goeij vindt namens de adverteerders deze afspraken in principe adequaat. ‘Maar je moet ze ook vastleggen in bijvoorbeeld de Reclamecode Kansspelen zodat iedereen er aan gehouden is en je kunt handhaven.’
In september 2021 riep de Noga al op om tot goede afspraken over het volume aan gokreclame te komen. Ze vond de nieuwe Reclamecode Online Kansspelen (ROK) destijds niet ver genoeg gaan en was niet van meet af aan betrokken bij het opstellen ervan.
Goed aan verdienen
De tv-bedrijven hebben de zelf veroorzaakte schaarste benut om tarieven te verhogen. Bij de Ster wordt van risicovolle kansspelaanbieders 16 procent meer gevraagd dan van ‘gewone adverteerders’, per 1 april wordt dat 32 procent. De verhogingen van Talpa en RTL zijn onbekend maar wellicht nog hoger.
Volmer: ‘Een enorme vermindering van het volume was het gevolg, dus voerden we een prijsverhoging in voor gokreclame.’ Dankzij de volumebeperkingen door RTL, Ster en Talpa nam de hoeveelheid gokreclame volgens Nielsen met bijna 50 procent af in januari 2022, ten opzichte van voorafgaande maanden.
Per 1 april gaat de markt verder open, en verwachten de tv-bedrijven tientallen adverteerders meer, die strijden om gelijkblijvende capaciteit. Meer reclame komt niet enkel door nieuwkomers. Volmer: ‘Vreemd genoeg zijn juist de traditionele aanbieders als Holland Casino en Nederlandse Loterij, dus in handen van de Staat, veel meer reclame gaan maken sinds 1 oktober.’ Zij zijn verenigd in de Vergunde Nederlandse Online Kansspelaanbieders (VNLOK), die een aparte lobby voert
Dus hier heeft de regering een ander belang, dat van adverteerder, zo benadrukt Van der Voort. Volmer wijst nog op een derde belang: ‘Er gaat veel geld in om. Dat is ook een factor voor de politiek: als wij geen gokreclame mogen verkopen, kost dat de staat geld.’
