Leren van de Belgen? Zo voorkom je presentatieblunders

Een beetje flauw misschien, maar soms is dit de beste optie. Als je een ervaren spreker bent en een verhaal boeiend kan vertellen, goed kan structureren én je er comfortabel bij voelt, dan kan het weglaten van visuele ondersteuning (en dus het weglaten van afleiding) heel effectief zijn. Je toehoorders komen tenslotte voor jou, niet voor je slides. Je hebt wél direct een nieuwe uitdaging: de aandacht van het publiek vasthouden. Je hebt namelijk geen spannende plaatjes of filmpjes om je publiek mee te verrassen. Oefen dus goed, voordat je deze aanpak hanteert.

Een klassieker, maar daardoor niet minder effectief. Kernwoorden op slides kun je scannen in plaats van lezen, waardoor je gemakkelijker de aandacht bij de spreker houdt. Kernwoorden hoef je overigens niet met bullets op te sommen. Je kunt kernwoorden ook in een lijstje zonder bullets gecentreerd op je slide onder elkaar zetten. Dat ziet er vaak een stuk minder formeel uit, zeker als je een modern lettertype kiest.

Extra tip: maak je lijstjes niet te lang. Een lijstje met meer dan 6 ‘regels’, is vaak al veel. Ontkom je toch niet aan een lang lijstje? Verdeel de informatie dan over meerdere slides, of maak gebruik van opbouwsheets. Dat zijn sheets waarmee je met een klik een volgend deel van de slide laat verschijnen. Zo voorkom je information overload bij het tonen van je eerste slide.

Vaak kun je woorden vervangen door beeld, waarbij je een deel van de informatie vertelt in plaats van toont. We verwerken beeld een stuk sneller dan tekst, waardoor beelden zich goed lenen om te tonen terwijl je vertelt. Gebruik beelden die het publiek gemakkelijk ontcijfert, anders moeten zij alsnog de aandacht verdelen. Dus: geen complexe infographic, tenzij je deze stap voor stap doorneemt. 

Besteed ook aandacht aan de keuze van je beelden. Een beetje originele beelden (lees: geen stockphoto’s en clipart) kunnen je boodschap verrijken en laden met de juiste emotie. Gebruik ook relevante beelden: beelden die iets te maken hebben met je boodschap. Ik heb de gekste plaatjes voorbij zien komen op slides, omdat de spreker dat ‘een leuk plaatje’ vond. Vaak dwaal ik dan af, omdat ik nadenk over de keuze voor het beeld. Weg aandacht voor de spreker. Oh, en geen gifjes; beweging leidt enorm af. 

Vuistregel: minimaliseer zinnen op je slides. Je wilt namelijk geen 'diamenten' bouwen (dia’s die op documenten lijken). Anders kun je de slides net zo goed e-mailen naar je publiek. Toch kan een zin op een slide soms juist goed werken: om bijvoorbeeld een boodschap te benadrukken, een casus te schetsen of een quote van een autoriteit of beroemdheid uit te lichten. Lees deze zin dan expliciet voor. Het publiek hoeft de zin dan niet te lezen terwijl jij vertelt. Zo stuur je de aandacht en voorkom je dat mensen hun aandacht moeten verdelen.

Je hoeft niet volledig te zijn. Beperk je in je presentatie tot de essentie, die is vaak al moeilijk genoeg om over te brengen. Je kunt beter een paar punten goed en duidelijk behandelen, dan verwarring veroorzaken met volledigheid. Kies dus welke inhoud je wél en niet behandelt. Dat maakt je visuele ondersteuning ook eenvoudiger. Op verzoek kun je bij het beantwoorden van vragen dieper op bepaalde punten ingaan. 

Tot zover de tips om slim om te gaan met visuele ondersteuning en seriële aandacht van publiek. Maak het je publiek makkelijk, door hun aandacht niet op twee zaken tegelijk te richten. Experimenteer vooral met de tips en kijk wat voor jou werkt. Succes met je volgende presentatie!

Ben van Hamersveld MSc is docent bij de opleiding Communicatie van Hogeschool Leiden. Hij ontwikkelde onder andere de vakken Presenteren en Beeldtaal. Daarnaast is hij consultant bij Lewin Associates.