Hoe over techniek geschreven en gesproken wordt in bijvoorbeeld voorlichting over technische opleidingen of op de vacaturesite van een technisch bedrijf, is van invloed op hoe jongeren kijken naar techniek en een eigen toekomst daarin. TechniekTalent.nu liet onderzoek doen door taalstrateeg en framingexpert Sarah Gagestein naar welke verhalen er leven over technische opleidingen en de technische sector.
Dieper inslijten
In het onderzoek werd gekeken welke invalshoeken veel voorkomen in diverse media, van nieuwsberichten tot online fora en brochures. Maar ook welke aspecten van techniek op de voorgrond treden en welke juist ontsnappen aan de aandacht. Sarah Gagestein, taalstrateeg bij Taalstrategie: ‘Frames bepalen door welke bril we naar een onderwerp kijken, want onze hersenen gaan niet automatisch op zoek naar wat er misschien níet is gezegd. En hoe vaker we een frame over een onderwerp tegenkomen, hoe dieper dit inslijt in ons brein.’
11 dominante frames
Gagestein identificeerde 11 dominante frames van techniek. Een deel is uitgesproken positief, zoals het frame dat benadrukt dat je met techniek een zekere toekomst tegemoet gaat. Ook het frame dat technici als echte vakmannen en -vrouwen neerzet, stuurt op positieve associaties, net als het frame dat het belang en de veelzijdigheid van techniek onderstreept, of de prima salarissen in de technische sector. Dat zijn frames die volgens Gagestein mooie kansen bieden voor techniekpromotie.
Gagestein stuitte ook op frames die juist afschrikken. Techniek is saai en biedt weinig perspectief, bijvoorbeeld. Of: Techniek, daar moet je voor geboren zijn. Maar ook: Techniek is voor nerds. Techniek is een mannenwereld, niks voor meisjes. Of: techniek is zo ingewikkeld dat het niet voor jan en alleman is weggelegd.
De onderzoekster: ‘Dat zijn beelden die óók leven en waar je bij de promotie van techniek tegenop moet boksen. De reflex is dan nog weleens om die negatieve frames hardop te ontkennen. Maar als je roept dat techniek helemaal niet stoffig is, blijft dát woord juist kleven, aldus Gagestein.
7 adviezen
Welke taal en frames kun je dan inzetten? Bij het onderzoek verscheen een whitepaper dat verder ingaat op framing en de kracht van taal in de beeldvorming van techniek. Daarin worden 7 adviezen gegeven om meisjes met taal te interesseren
1. Breng positieve frames zo concreet en invoelbaar mogelijk. Laat bijvoorbeeld jongeren aan het woord over hoeveel plezier ze uit hun technische kennis en vaardigheden halen. Sprekende voorbeelden en anekdotes brengen de positieve frames tot leven.
2. Bedenk welke jongeren je met je voorlichting wil aantrekken die je nu nog niet bereikt. En met welke verhalen je juist deze jongeren zou kunnen verrassen.
3. Combineer een ‘baanperspectief’-frame (zekere toekomst en goed verdienen) met een ‘vakinhoudelijk’ frame: technici zijn echte vakmannen en -vrouwen en techniek is leuk en veelzijdig. Zo maak je het positieve beeld compleet.
4. Vermijd negatieve frames in plaats van ze te ontkennen. Want in het brein blijft het negatieve beeld dan toch hangen. ‘Ik dacht dat het lopendebandwerk zou zijn en heel saai, maar dat bleek veel veelzijdiger dan verwacht’ is bijvoorbeeld makkelijk om te buigen naar ‘Ik had een verkeerd beeld van het werk want het bleek dat…’. Zo ga je een stevig frame-woord uit de weg zonder te ‘censureren’.
5. Teksten die benadrukken dat bedrijven moeite hebben om technische vacatures in te vullen, kunnen het frame activeren dat techniek weinig perspectief biedt: blijkbaar zijn die banen niet populair. Zeker in combinatie met ‘vergrijzing’ en ‘robotisering’ is dit een risico. Maak liever duidelijk dat het aantal banen in de sector hard groeit. Dat biedt een ander perspectief op het tekort aan technici.
6. Wees voorzichtig met het techniekframe: ‘ervoor geboren zijn’. Denk aan: ‘Ik ben mijn hele leven al met apparaten in de weer.’ Of: ‘Je moet er toch wel aanleg voor hebben. Ik heb twee rechterhanden dus dat komt goed uit.’ Voor jongeren die zich hierin herkennen, zal dit frame een bevestiging zijn van hun positieve techniekbeeld. Maar het kan juist een negatief effect hebben op jongeren zonder computerhobby en twee ouders in de zorg. Die net zo goed prima technici kunnen worden.
7. In veel verhalen waarin vrouwelijke rolmodellen aan het woord komen, ligt de nadruk sterk op hoe zij zich staande houdt in een mannenwereld. Goedbedoeld, maar dit versterkt het beeld dat techniek ‘niks voor meisjes’ is. Probeer daarom niet alleen over de ‘strijd’ te vertellen, maar vooral over haar liefde voor het vak en wat ze er uithaalt.
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!