Communicatiewereld kan diversiteit versnellen

Tekst: Saniye Çelik

Met de snelheid van een slome slak stellen organisaties zich open voor diversiteit. Dat geldt zowel voor de publieke als voor de private sector. Zou communicatie een scheut urgentie kunnen geven aan de heren en meesters, waardoor diversiteit er de kans krijgt die het verdient? Nee! Want we weten dat mensen kiezen voor mensen die op hen lijken, qua opleidingsniveau, etniciteit, leeftijd, karakter, interesses, noem maar op. Het soort-zoekt-soort-mechanisme is een realiteit, zelfs voor de mensen in de zo creatieve en dynamische communicatiebranche. Het antwoord is ook Ja! Want communicatie kan effectief zijn, kan helpen dat mensen anders gaan denken over diversiteit. En misschien zelfs anders gaan handelen.

Mensen afbeelden

De BV Nederland besteedt jaarlijks miljoenen euro’s om meer diversiteit in organisaties te bewerkstelligen. De leidende gedachte is dat diversiteit bijdraagt aan betere bedrijfsprestaties. De laatste jaren is er extra aandacht (en geld) voor communicatie-uitingen zodat die effectiever zijn in het vinden én behouden van divers personeel. Denk bijvoorbeeld aan het afbeelden van mensen (m/v) van een andere dan de typisch Nederlandse culturele achtergrond in promotiemateriaal.

En er zijn allerlei nieuwe verschijnselen bijgekomen, zoals de speciale diversiteits-recruiters en communicatieadviseurs die bedoeld zijn om onbevooroordeeld nieuw personeel te selecteren. Jammer, maar deze instrumentele aanpak voor het elimineren van het uitsluitingsmechanisme is zeker geen wondermiddel voor meer diversiteit.

De why

Waarom willen we eigenlijk diversiteit?

 

Organisaties streven ernaar om verschillende redenen. De wetenschap heeft de volgende vijf als meest voorkomende opgespoord:

1) Gelijkheid: het creëren van gelijke kansen en het tegengaan van discriminatie.

2) Legitimiteit: het versterken van het vertrouwen in de organisatie bij verschillende groepen in de samenleving.

3) Creativiteit: het vergroten van de verscheidenheid aan percepties en inzichten voor betere prestaties.

4) Arbeidsmarkt: het benutten van alle talent en het verbeteren van het imago.

5) Verbinding: inspelen op de voortdurend veranderende maatschappelijke vraagstukken door de relatie met burgers en klanten duurzaam te versterken.

 

En toch lukt het organisaties nauwelijks om diversiteit te stimuleren. De échte uitdaging zit namelijk in het structureel veranderen van het gedrag en het handelen van mensen, en niet alleen van degenen die het voor het zeggen hebben. Daarom zou de belangstelling moeten uitgaan naar het inbedden van diversiteit in de systemen, structuren en het management van de organisatie.

Wat moeten we ons daarbij voorstellen?

De zachte kant van diversiteit

Het sleutelwoord is leiderschap. Onderzoek laat zien dat leiders de hoofdrol spelen bij het creëren van een veilige werkomgeving waar ruimte is om ‘anders’ te zijn. Vanuit het lectoraat Diversiteit van de Hogeschool Leiden doen we onderzoek naar succesvolle leiderschapsinterventies. Een nieuwe, unieke inclusiescan helpt ons om leiders te laten reflecteren op hun denken en handelen. Een duurzame aanpak betekent ook het inzichtelijk maken van het succes van diversiteit.

Mijn collega-lector Piet Hein Coebergh registreert in zijn jaarverslagenonderzoeken al jaren hoe beursgenoteerde ondernemingen in Nederland over diversiteit communiceren. Het blijkt dat bijna elk bedrijf een andere definitie van het begrip hanteert. Naast de ‘harde’, kwantitatieve doelen, zoals het percentage vrouwen, wordt er nauwelijks gerapporteerd over kwalitatieve ambities, zoals de mate van inclusiviteit, empathie, vertrouwen en veranderingsbereidheid van medewerkers.

Oog voor deze ‘zachte’ kant van diversiteit is nodig om stap voor stap ook een gedrags- en cultuurverandering te realiseren. Zou het niet mooi zijn als de communicatiebranche juist daarin een toonaangevende rol vervult? En de slakkengang doet veranderen in een gazellendraf?

 

Dr Saniye Çelik is lector diversiteit aan Hogeschool Leiden. Met haar collega-lectoren mr Gerdo Kuiper en dr Piet Hein Coebergh vormt zij daar het kenniscentrum duurzaam organiseren.