Robots opvoeden, hoe doe je dat?

Watson gelooft dat machines ons kunnen helpen mondiale problemen op te lossen. In elk geval kunnen we straks niet meer zonder AI, want volgens haar wordt het een nieuw soort nutsvoorziening. 'Net zoals elektriciteit, water of internet', zegt ze. 'Ik weet zeker dat er een moment komt dat we ons geen leven zonder AI kunnen voorstellen.'

Tegelijkertijd kan kunstmatige intelligentie gevaarlijk zijn. 'Geloof het of niet, momenteel is slechts de helft van al het internetverkeer afkomstig van mensen', vertelt ze. 'De rest zijn bots. En van die algoritmes is de helft bezig met foute dingen. Denk aan scamming, hacking of identiteitsfraude.'

Jaarlijks stijgt het aantal 'slechte bots' met bijna 10 procent, blijkt uit het Bad Bot Report 2018. 'De mensheid raakt gauw in de minderheid', voorspelt Watson. 'Bovendien worden algoritmes steeds slimmer en daardoor wordt het lastig te bepalen of je met een mens of een machine te maken hebt online. Dit is een van de reden waarom het belangrijk dat robots zich aanpassen aan de opvattingen van de maatschappij.'

Robots moeten sociaal vaardig worden en culturele context begrijpen. 'Aan ontwerpers en techneuten de taak machines te leren wat wel en niet acceptabel is in bepaalde situaties', legt de techfilosoof uit. 'Denk bijvoorbeeld aan de waarheid vertellen. Over het algemeen willen we dat onze machines eerlijk zijn, maar soms is de volledige waarheid niet geschikt voor een jong kind of een kwetsbare volwassene. Robots moeten zulke situaties leren herkennen.'

Volgens Watson is het goed mogelijk dat robots in de toekomst talrijker en slimmer zijn dan mensen. 'Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich razendsnel, maar doet dat in eerste instantie op basis van wat het krijgt aangereikt', legt ze uit. 'We moeten robots dus het goede voorbeeld geven en ze vriendelijk behandelen.'

Het omgekeerde kan namelijk ook. Machines zijn potentiële versterkers van vooroordelen en ongelijkheid. 'Daarom moeten we ze leren de juiste menselijke normen en waarden te respecteren. Eigenlijk moeten we ze opvoeden.'

Robots opvoeden, hoe doe je dat? Dat weet Watson zelf ook nog niet en daarom begon ze in 2014 de non-profitorganisatie EthicsNet. Dit is een groep mensen die manieren zoekt om kunstmatige intelligentie normen en waarden bij te brengen. Alles draait om respect voor menselijk leven en vriendelijk zijn.

'Los van alle cultuurverschillen bestaat er volgens mij een universeel begrip van wat goed en slecht is', vertelt Watson. 'Het uitgangspunt is dat je wilt dat mensen gelukkig zijn. Je veroorzaakt geen verdriet, ongemak en gebruikt geen geweld.'

Het doel is dat machines het moreel vermogen hebben van een "welopgevoed, zesjarig kind". Watson: 'Zo'n kind zou troep opruimen of een verloren portemonnee terugbrengen. Zulke simpele waarden en normen kun je aanleren door te straffen of door het goede voorbeeld te geven. Dat willen we ook zo doen bij machines.'

De AI-opvoeders van EthicsNet verzamelen allerlei voorbeelden van goed gedrag in diverse situaties. Watson noemt het een soort sprookjesboek voor AI, met allerlei kleine verhaaltjes waar de robots van kunnen leren. Het probleem: ze weten nog niet hoe ze die verhalen over goed en slecht gedrag het best kunnen overbrengen. Daarom houdt Watson op dit moment een wedstrijd op website Hero X. Zij roept studenten, onderzoekers en ondernemers op mee te denken over de vorm en implementatie van de datasets.

Watson gelooft dat niet alleen de intelligentie, maar ook het moreel vermogen van machines exponentieel groeit. 'Als we algoritmes de juiste basis geven, kunnen zij ons op den duur iets leren', zegt ze. 'Er is veel onrecht en verdeeldheid in de wereld en in potentie kunnen machines ons helpen elkaar beter te begrijpen en te vergeven. Intelligente robots kunnen ons overeenkomsten laten zien, mensen verbinden en nieuw perspectief bieden. Zij kunnen ons ultieme morele kompas worden.'

Brancheorganisatie Dutch Digital Agencies organiseert de vierde editie van Dutch Digital Day met een internationale line-up. Het thema is dit jaar 'meet you on the other side' en alles draait om verandering, nieuwsgierigheid en leiderschap. Sprekers zijn ondermeer Nell Watson, de ex-leider van de grootste straatbende in New York, de design director van de Hillary Clinton Campaign en ’s werelds eerste cyborg.

Kaarten voor Dutch Digital Day op 29 juni in Amsterdam zijn hier verkrijgbaar.