Online kranten vormen geen vervanger van gedrukte media

Die vraag stond centraal in een onderzoek van Ester de Waal en Klaus Schoenbach in samenwerking met Edmund Lauf, verbonden aan The Amsterdam School of Communications Research (ASCoR), Universiteit van Amsterdam.

Kennis van onderwerpen en gebeurtenissen uit de publieke sfeer is van belang voor het kunnen meepraten, voor opinievorming en maatschappelijke betrokkenheid, luidt de veronderstelling. Het onderzoek probeert inzicht te bieden in het gebruik van online en papieren kranten in Nederland.

De belangrijkste bevindingen, opgetekend in het zojuist verschenen rapport Online kranten en maatschappelijke betrokkenheid, zijn:

Over het algemeen verdringen online kranten de printdagbladen in Nederland nog niet. Het lezen van online kranten gaat niet ten koste van de tijd die besteed wordt aan papieren kranten en ook het gebruik van andere media wordt niet verdrongen.

Maar bij jongeren lijken traditionele kranten wel vervangen te worden door online edities: bij deze groep concurreert het lezen van de webedities met het überhaupt nog ter hand nemen van de traditi-onele krant.

Maar als deze ontwikkeling zich doorzet is dat dan erg? Verdwijnt dan ook de belangrijke functie van print dagbladen voor de kennis van maatschappelijk relevante onderwerpen of kunnen de
elektronische edities deze functie overnemen?

De huidige online kranten kunnen dat kennelijk nog niet. Alleen hoger opgeleiden die langdurig de websites bezoeken blijken ook uit het aanbod online een grote diversiteit aan actuele thema s te ha-len.

Papieren dagbladen daarentegen kunnen minder betrokkenen vangen met hun aanbod van onder-werpen: mensen die in relatief weinig verschillende onderwerpen geïnteresseerd zijn profiteren juist van gedrukte kranten, als ze die maar regelmatig ter hand nemen.

Het soort onderwerpen dat beide kranten in staat zijn te bieden verschilt niet opmerkelijk. Maar sport en financieel-economisch nieuws blijken wel meer het domein van de online kranten te zijn.

Online kranten moeten hun lezers kennelijk meer verrassen en leiden, zoals de gedrukte versies dat al wel doen, om meer groepen te betrekken in de maatschappij en ze te informeren over zo veel
mogelijk, ook politieke, onderwerpen.

Toch kampen de gedrukte versies met teruglopende oplagen en zijn ze blijkbaar lang niet voor ie-dereen even aantrekkelijk. Vermoedelijk komt dat doordat ze, evenals de webedities, nog te weinig maatwerk leveren.

Beide versies kunnen aantrekkelijker worden voor een breder publiek als ze naast de belangrijke generieke informatiebehoeften ook zouden voorzien in de individuele informatiebehoefte van iedere lezer.

Krantenlezers zouden meer mogelijkheden moeten krijgen om individueel relevante informatie te
ontvangen uit de overvloed van aanwezig (maar vaak niet gepubliceerd) materiaal.

De uitkomst is in tegenspraak met wat eerder werd gedacht en verwacht.

De studie is uitgevoerd met steun van het Bedrijfsfonds voor de Pers.