Deze week is Aad Kuijper, oprichter van reclamebureau Alfred International, copywriter, ADCN Hall of Fame-lid en Coq de Grand Honneur-winnaar, curator van Random Pic(k) Of The Day For A Week.
Aad over zijn week en eerste keuze:
'Ik ga regelmatig zondagochtend vroeg, voor de menigte uit, naar het Rijksmuseum om een half uurtje met de oude man te praten'
‘Wat inspireert mij? Terwijl ik nadenk over de vraag van Nils word ik bevangen door een lichte paniek: er is zoveel dat mij inspireert en toch schiet me even niks te binnen. Ik weet weinig van moderne muziek, ik lees geen bladen of kranten en op Netflix moet ik nog beginnen met House of Cards (als die er nog op staat). Wat inspireert mij? Ik vind heel veel dingen mooi, maar inspireren die mij ook? En heeft inspiratie überhaupt iets te maken met mooi of lelijk?
Tijdens een boottochtje door de Amsterdams grachten (niet inspirerend maar wel heel mooi) met vriend en artdirector Thierry Somers valt de naam Amy Winehouse en ineens begrijp ik het verschil. Amy’s muziek bijvoorbeeld vind ik geweldig, maar dat komt door het verhaal wat je erin hoort. Van het meisje met de verknipte vader-relatie die opgroeit in een tijd waarin soul al ouwelullen muziek is, maar met een stem die niks anders kan en die schreeuwt om gehoord en vooral geliefd te worden. Dat is wat je hoort in de melancholie van haar melodielijnen en de rauwheid van haar teksten. En dat heeft dus niks met mooi of lelijk te maken. En Amy, wat inspireerde jou tot het maken van dit album? Nou, mijn vader sloeg mij altijd verrot, dus ik dacht: daar schrijf ik eens een leuk liedje over.
Het is de kunstenaar tegen zijn of haar verleden, het lelijke eendje tussen de zwanen, de creatief die door de rest van de goegemeente voor gek wordt verklaard omdat hij te modern of te achterhaald is. Dat inspireert mij. Overigens niet om muziek te maken – die is al gemaakt en beter dan Amy word ik nooit, dus dat is juist demotiverend in plaats van inspirerend. Maar wel om net als zij te doen wat ik kan. Amy ’s verhaal inspireert om ook te creëren.
En toen had ik ineens heel veel voorbeelden. Jaws? Geniale film, kijk de making of, het heilige geloof, de strijd, de hindernissen. Die maken Jaws zo bijzonder. The Godfather, idem dito. Of Rembrandt van Rijn (15 juli 1606, Leiden - 4 oktober 1669, Amsterdam) die zichzelf schildert als oude man, best een leuk werkje, maar het verhaal van de kunstenaar die uit de mode is geraakt en zichzelf toch zó schildert, dát inspireert. Het heilige moeten, zo en niet anders en schijt aan de critici van zijn tijd: het is de grondlaag van dit schilderij; als ze de verf ooit gaan analyseren komen ze erachter dat er bloed, zweet en tranen in zit.
Het is het verhaal van de outsider, waar ook Poppe (van Pelt) in deze rubriek zijn liefde aan verklaarde. Literatuurwetenschapper Joseph Campbell ontdekte ooit dat alle mythes in de wereld hetzelfde verhaal zijn, dat van de eenling die breekt met zijn omgeving, die zijn eigen weg probeert te vinden, daarin lijkt te slagen, vervolgens zijn oude angsten moet overwinnen om tot inzicht te komen. En dat inzicht weer meegeeft als inspiratie aan een nieuwe generatie van eenlingen. Creatie is de overwinning van de eenling, dat is het cadeau wat Rembrandt ons geeft, of Coppola of Spielberg of Amy.
Zo kom ik vanzelf terecht bij mijn eerste definitieve, finale keuze van de week: Rembrandt. Toen ik de tentoonstelling van zijn portretten in het Rijks bezocht, belandde ik in de laatste groep Japanse toeristen van die dag. Halverwege ontdekte ik een doorsluiproute die me terugbracht in de eerste zaal die inmiddels leeg was. Daar stond ik alleen, oog in oog met vier zelfportretten. Vier keer Rembrandt en vier keer in een andere fase van zijn leven. Het mooiste schilderij vond ik zijn portret als oude man. Omdat het was alsof hij mij recht in de ziel keek en me zijn levensverhaal vertelde.
Hij schilderde het in zijn laatste levensjaar toen hij eigenlijk al uitgerangeerd was. Zijn leerlingen hadden zijn kunstje inmiddels afgekeken en waren zich gaan bekwamen in het “fijnschilderen” wat toen in de mode was. Rembrandt vond dat ijdeltuiterij en volhardde in zijn impressionistische techniek; sterker nog, hij deed er nog een likje bovenop, zo vertelde hij me.
Sindsdien ga ik regelmatig zondagochtendvroeg voor de menigte uit naar het Rijksmuseum om een half uurtje met de oude man te praten. Dan ben ik weer een week lang van mijn ijdelheid af.’
2. Over de worsteling van de creatief met zijn of haar alles verschroeiende ambitie
'Mijn tweede pick of the week is eigenlijk een pick of the decade. Van Rembrandt naar regisseur Damien Chazelle en met name zijn eerste films Whiplash en La La Land. Beide zijn weer het verhaal van de eenling, realiseer ik me nu. Dus wederom met dank aan aan Joseph Campbell, de professor die generaties schrijvers de kunst van het vertellen heeft geleerd met zijn Reis van de Held.
Chazelle is een van de jongste Hollywood-regisseurs die zijn verteldrang koppelt aan een ongekend gevoel voor vorm, stijl en ritme. Daarbij kent hij zijn onderwerp, in Whiplash zelfs tot bloedens toe. Wat zijn eerste films zo goed maakt, is namelijk dat is ze in wezen over hemzelf gaan. Over de worsteling van de creatief met zijn of haar alles verschroeiende ambitie. Die alles verbrandt wat op zijn weg komt, liefde, geld, zelfrespect - de gifbeker moet helemaal leeg voordat de hoofdpersoon de overwinning kan smaken.
Zowel in La la land als in Whiplash kiezen de karakters voor zichzelf. En raken daarmee eigenlijk alles kwijt. Dat klinkt deprimerender dan het is, want beide films hebben een glorieus einde. Alleen zit je bij Whiplash te juichen, terwijl je La La Land niet zonder zakdoek kunt uitzitten. Ga kijken, en heb je ze al gezien, kijk ze dan nog een keer.'
3. De Koning van de Chardonnay
'Mijn volgende pick of the week is wijnmaker/acteur/filosoof Jean-Marie Guffens. Alweer een klassieke film-held. Jean-Marie is een voormalig Belgische acteur die na een mislukte carrière samen met zijn vrouw Maine zijn vlakke Vlaanderenland achter zich laat om in Frankrijk wijn te gaan maken, in die tijd een onzalig plan. Uit geldgebrek vestigt hij zich in de Mâconnais met de ambitie om de arrogante Fransen en met name buurman Meursault (het Blaricum van Frankrijk) eens een welriekend aromaatje te laten ruiken. Zo begint de voorstelling, zoals eigenlijk iedere film, met de eenling de zijn huis en haard verlaat om zijn droom na te jagen.
In Vergisson vindt Jean-Marie een paar onmogelijk steile wijngaarden die niemand wil hebben en zet zich aan het werk. Tot dusver alles goed, de druiven groeien, de croissants geuren en Jean-Marie kijkt iedere dag onbezorgd naar de blauwe Franse hemel (we zitten nog voor de pauze). Maar dan verschijnen de eerste wolkje aan de lucht en die voorspellen in wijnland meestal weinig goeds. Zeker in de Bourgogne.
De droom verandert in een nachtmerrie. Na twee dramatische oogstjaren wil Jean-Marie liefst de snoeischaar erbij neergooien, maar dankzij zijn vrouw (Maine in de rol van supporting actress) zet hij door. Door alle malheur besluit Jean-Marie het roer om te gooien. Omdat hij niks meer te verliezen heeft, vindt hij een manier van wijn maken die alle conventies overhoop gooit. We zijn imiddels ergens op driekwart van het verhaal.
Dan volgt eindelijk de ontknoping. Jean-Marie en Maine’s eerste oogstjaar 1981 verovert de wijnwereld. Journalisten, critici en zelfs Fransen vallen over elkaar heen om hun lof te betuigen - wie had er ooit gedacht dat het nietige en onbekende Vergisson zulke wijnen kon voortbrengen? Jean-Marie wordt op het schild gehezen en maakt een ererondje door het naburige Meursault. Eindshot: Jean-Marie prijkt op de voorkant van het Franse “Revue des vins de France” als Koning van de Chardonnay, hij knipoogt naar de camera en zegt filosofisch: “ik ben niet bescheiden, maar wel nederig.”
Einde film. Heerlijk.
Domaine Guffens Heynen (ook verkrijgbaar onder de naam Verget). Leeftijd 18 jaar. Duur van de voorstelling: 0.75 cl. Verkrijgbaar bij Wijnkoperij Okhuysen.'
4. 'Als het me raakt, moet ik altijd een traantje wegpinken. Gisteren was het een emmer'
'Mijn bijdrage van vandaag is een tip: Maiden, gisteren gezien op Netflix. Het is het waargebeurde verhaal van de eerste vrouwenboot die meedoet aan de Whitbread Race Around the World. De hoofdrol is dit keer weggelegd voor Tracy Edwards, een meisje van 16 die de wereld (en met name haar geweldadige stiefvader) wil bewijzen dat vrouwen ook op zee hun mannetje staan. Afijn stormen, financierings-problemen, materiaalpech. Je voelt hem al aankomen. Het is Joseph Campbell en de Reis van de Held op z'n best.
Verder zal ik niks verklappen, behalve dat ik weer zat te janken op het einde. Dat heb ik vreemd genoeg altijd met dingen die mij inspireren, de Toccata van Bach, André Hazes, de Sagrada Família. Als het me raakt moet ik altijd een traantje wegpinken. Gisteren was het een emmer, maar dat kwam misschien door al het water. Maiden. Glaasje Guffens erbij en hop on board.'
5. 'ik verloor mijn ijdelheid en vond mijn eigen stem'
'Na Rembrandt, Back to Black, Macon-Vergisson, Whiplash en Maiden kies ik vandaag voor de nieuwe generatie van creatieven: The misfits, the round pegs in the square holes. Je herkent ze heel makkelijk aan de glanzende ogen. Mijn dochter Lara is er zo een, maar ook Sjors en Lex van Alfred en de vele filmacademie-studenten die ik vorig jaar mocht lesgeven. Ze zien dingen die wij niet zien, maar weten alleen nog niet hoe ze die moeten verwezenlijken.
De reden dat zij mij inspireren komt door hun leeftijd maar met name die van mijzelf. Om dat te begrijpen nodig ik je uit om even te kijken naar de Hero's Journey van Joseph Campbell hier beneden. Loopt u maar even mee:
Toen ik begon als creatief was ik de jongeling die zijn huis verliet. Ik was opgegroeid in Beverwijk en vastbesloten om daar nooit meer terug te keren - wie Beverwijk kent begrijpt waarom. Om aan de kost te komen trok ik het land in om type-cursussen te verkopen, omdat het zo op mijn pad kwam. Na een maand lang huilend langs de weg gelopen te hebben, begon ik het te leren en niet veel later reed ik tevreden in mijn gele Golf diesel door het land. Helemaal het mannetje.
Nu moet je je voorstellen dat de cirkel van Campbell niet eenmalig is, maar zich constant herhaalt in je leven. Zo kwam mijn tweede wake-up call. Ditmaal was het een collega: Rob Tulp (bedankt Rob) die mij aanraadde om de reclame in te gaan, omdat ik zo’n aandachttrekker was. Via Jean Paul van Velsen (bedankt Jean-Paul) belandde ik bij DDB. Daar ontmoette ik mijn mentors Paul Meijer en Wim Ubachs die mij het vak leerden. Later kwam daar Frank Pels bij, die inderdaad van alle leermeesters het meeste weghad van de Joda. In de jaren die volgden won ik samen met Pieter van Velsen menige Lamp.
All is well, mission accomplished, zou je denken. Strak in het pak liepen wij glorieus het podium om daar een paar jaar later met een smak van af te vallen. The abyss. Hoogmoed komt voor de val. Ik moest leren dat erkenning van mijn vakgenoten niet was waar het leven om draaide. Atonement. Ik verloor mijn ijdelheid en vond mijn eigen stem. Ga maar effekes wisselen Pietertje, het gaat steeds beter.
En toen was het cirkeltje rond en was ik zelf ineens de mentor en werd ik op mijn beurt weer geïnspireerd door andere Luke Skywalkers (hemelbestormers) om ze te helpen op hun reis.
Om een oneindig verhaal kort te maken: Here's tot he crazy ones.'
Komende week is Trix van der Vleuten, CMO KFC, curator van #RPOTDFAW.
