8 praktische tips voor het regisseren van een voice-over

Voordat de opnames beginnen

Een goede voorbereiding is het halve werk. Laten we er even vanuit gaan dat je met een def-script de inspreeksessie ingaat. Hoe zorg je ervoor dat je tijdens de opname niet aan het krassen en herschrijven bent?

1. Toets het script op spreektaal

Controleer of alle woorden goed verstaanbaar zijn. Er zijn wel eens van die zinsnedes waarvan de woorden niet lekker op elkaar aansluiten. Op papier heb je daar niet snel erg in, maar als je ze hardop voorleest, kom je vanzelf tegen waar het niet lekker bekt. Meestal zijn dat de zinnetjes die toch nog een beetje schrijftaal zijn of waarvan de tijdslijn niet klopt. Een zin moet in één keer duidelijk zijn. Is het dat niet? Dan zit er vaak aan het begin van de zin informatie die een logisch vervolg is op iets wat pas aan het einde van die zin vermeld wordt.

2. Houd rekening met de tijd

Handig is om op voorhand te controleren of de tekst wel in de gevraagde tijd past. Goede voice-overs kunnen snel praten en geluidstechnici’s kunnen toveren, maar een tekst van dertig seconden past echt niet in twintig seconden. Dit kan je voor zijn door het aantal woorden door 120 te delen (bij een aangezette voice-over) of door 150 (bij een naturel ingesproken voice-over). Een commercial van twintig seconden zit dus met vijftig woorden aardig aan zijn max.

3. Schat in met wat voor voice-over je te maken hebt

Van de duizend mensen die het woord voice-over in hun Linkedinprofiel vermelden, zijn er zo’n honderd ervaren. Hoe goed een demo ook klinkt, bij die overige negenhonderd weet je vooraf niet hoe lang ze nodig hadden om tot die demo te komen. Waar je bij een goede voice-over na tien minuten fluitend de deur uit loopt, kan het bij een ander anderhalf uur duren (en zal je nog steeds genoegen moeten nemen met een 6-). Wees in dit geval geduldig en let op dat de talkback microfoon alleen aan staat als je iets positiefs te melden hebt. ;-)

Tijdens de opnames

Je hebt de voice-over verteld hoe je het voor je ziet, waar hij of zij rekening mee moet houden en misschien had je ter inspiratie een YouTube clip als voorbeeld. De opname kan beginnen.

4. Met of zonder klant?

Hierover zijn de meningen verdeeld. Met een klant erbij zijn opnamen meestal meteen goedgekeurd. Zonder kan ook goed werken (als je op voorhand al weet dat het een haantje is). Enthousiast blijven naar de stemacteur tijdens de opname blijft belangrijk. Veel 'nee' schuddende hoofden, uitgezakte lijven, moeilijke blikken of lachbuien werken meestal averechts. Maar uiteindelijk zit de voice-over er maar met één doel: dat de klant blij en tevreden naar buiten loopt. Ik zat ooit als opdrachtgever in de studio met voice-over legende Ben Maasdam. Het was zo’n dag met een lastige, je helemaal leeg trekkende klant. Op een gegeven moment zag ik vanuit mijn ooghoeken Ben met een enorme glimlach achter het raam zitten (met zo’n blik van ‘jongens, ook al moet ik het nog twintig keer doen - kom maar op’). Dat was een leermomentje: voice-overs die zich openlijk ergeren aan klanten zijn het vak niet waardig.

5. Geef de stemacteur de vrijheid

Voice-overs mogen dus best opportunistisch zijn. Dat neemt niet weg dat voice-overs geen mening mogen hebben. Opmerkingen over schrijftaal vs. spreektaal? Over de tijdslijn van een zin? Neem ze ter overweging. De meeste voice-overs zijn niet zo gecharmeerd van een regisseur die het zelf even voordoet. Geef liever aanwijzingen en probeer aan de hand van emoties, gelaatsexpressie of lichaamshouding te verduidelijken hoe je de opname zou willen hebben.

6. Eerste hulp bij onervaren voice-overs

Je in de situatie inleven, daar valt of staat de authenticiteit van een opname mee. Als jij als regisseur de opname al niet gelooft, krijg je de luisteraar ook niet mee. Zo kun je een onervaren stemacteur vragen om de koptelefoon af te zetten en ze tegen jou te laten praten (en dan vooral niet vertellen dat je alles opneemt). Dat levert meestal de meest geloofwaardige opnames op. Laat ze met hun handen praten. Ook handig is om in dit soort gevallen eerst te mikken op een zesje. Heb je die opname eenmaal te pakken, kijk pas dan hoe je het onderste uit de kan kunt halen. Draai je dit om, dan loop je de kans dat het vat op een gegeven moment leeg is en zelfs een zesje er niet meer in zit.

7. Betrek de geluidstechnicus

Als je denkt dat de geluidstechnicus alleen maar aan de knoppen zit, think again. Hij regisseert namelijk elke dag, bij elke opname. Aarzel niet om zijn mening te vragen, leer van hem of laat de technicus zelfs mee regisseren. En ben je het niet met hem eens, ook geen probleem. Jij blijft de klant!

8. Vraag om een allerlaatste opname

Aan het eind van de opname, nadat je de stem helemaal gek hebt gemaakt met regieaanwijzingen, kun je de stemacteur vragen om alles te vergeten en de tekst nog één keertje in te spreken. Zul je zien: die is meestal raak.  

Voor dit blog grote dank aan reclamemakers Edsard Schutte, Jan van den Bergh, Paul Hillesum, Victor Silvis, geluidstechnicus Guido Sprenger en een aantal stemmen van Voicebooking.com.