De een krijgt goede ideeën van figuurtjes tekenen in de kantlijn van een schrift, de ander rent liever een stuk en de volgende voelt zich geïnspireerd tijdens het stofzuigen. Eén ding is zeker: creativiteit laat zich niet forceren. In ons vorige blog legden we uit waarom. Nu gaan we dieper in op het creatieve proces van een succesvolle creatieveling. Hoe wekt een pro inspiratie op en wat blokkeert het juist?
Jasper Udink ten Cate noemt zichzelf een creatieve chef. Hij is kok, kunstenaar, muzikant, gastdocent op onder meer de HKU en auteur van het boek Creative chef. Jasper combineert eten graag met geluid, kunst en design. Zo produceert hij muzikale eettafels, een skyline van kaas of bootst hij stillevens van Hollandse Meesters na.
Creativiteit heeft een podium nodig
“Creativiteit zit in iedereen”, gelooft Jasper. “Sommigen hebben de behoefte die creativiteit te uiten, anderen niet. Ik laat mijn creativiteit graag zien. Tijdens mijn studie kunstgeschiedenis had ik daar alleen geen podium voor. Daarom ben ik gaan koken, dat was mijn creatieve uitlaatklep.”
Koken veranderde van een uitlaatklep in een ambacht. Toch noemt Jasper zichzelf eerder kunstenaar dan kok. Jasper: “Een schilder gebruikt verf, ik gebruik eten. Voedsel is voor mij een middel om mijn creativiteit te uiten. Als ik kook, ben ik met hetzelfde creatieve proces bezig als wanneer ik muziek maak of iets ontwerp.”
Experimenteer, wacht af of bewaar
Jasper heeft drie verschillende creatieve processen. Hij voedt zijn brein met informatie en wacht op een eurekamoment, schrijft ideeën op in schriften en gebruikt die ideeën als inspiratie op een later moment of hij experimenteert.
Onbewust creatief
“Ik lees veel, ga naar musea en luister naar muziek. Ik bekijk plaatjes en loop door tuinen. Alles wat ik waarneem, bewaar ik als het ware in kleine hokjes in mijn hersenen. Iedereen doet dat onbewust. En vaak zorgt de informatie die je brein op de achtergrond verwerkt op onverwachte momenten voor een ingeving. Dat kun je niet oproepen, maar het overkomt je wanneer je ergens mee aan het klooien bent.”
Een belangrijk onderdeel van het creatieve proces is klooien. Lummelen, lanterfanten en lapzwansen. Want vaak op de momenten dat je hersenen leeg zijn, komt onbewust de creativiteit op gang. Volgens Jasper hoeven die ideeën niet direct nuttig te zijn. Maar onthoud ze wel!
Schriften vol ongebruikte ideeën
“Zo’n ingeving is niet altijd het antwoord op de vraag waar je mee worstelt. Maar het is wel waardevol. Daarom schrijf ik ál mijn ideeën op in een schrift. Ik heb stapels boekjes met ingevingen die ik ooit had. Ik geef ze een titel en denk ze kort uit. Wanneer ik met een concept bezig ben, blader ik weleens door zo’n boekje heen. Vaak inspireert me dat enorm. Ik combineer iets van vroeger met een idee van nu en maak het zo beter. De grootste tip die ik mijn studenten geef: schrijf al je ideeën op en bewaar ze.”
Maak geen plannen
Het laatste creatieve proces van Jasper: gewoon zien wat er gebeurt. Experimenteer met nieuwe dingen. Volgens Jasper geeft dat een soort creatieve high die je niet krijgt wanneer je alles vooraf uitdenkt. “Als ik voor een groep kook, bedenk ik niet wat ik ga maken. Ik verzamel ingrediënten, bereid de etenswaren en zie vervolgens wat er ontstaat. Door niet alles te plannen maak je ruimte voor jezelf om écht creatief naar oplossingen te zoeken.”
Ben positief en autonoom
Volgens Jasper is negativiteit de moordenaar van creativiteit. “Brainstorms zitten vaak vol mensen die alleen maar beren op de weg zien. Als je ieder idee afschiet omdat het in beginsel niet plausibel is, houd je nooit een goed idee over. Wil jij over een week een concert met U2 organiseren? Laten we dan uitzoeken hoe. Daar kom je vaak veel verder mee.”
Bovendien is er voor een goede brainstorm een bepaalde vorm van autonomie nodig. Te veel autoriteit doet brainstorms de das om. “Je ziet dat vaak als iemand met een belangrijke functie meedoet aan een brainstorm. Mensen vinden het moeilijk om tegen zo iemand in te gaan. En als de dominante brainstormer enthousiast is over zijn of haar eigen idee, staat het concept eigenlijk als vast. Dat zorgt voor een blokkade. Je bent bezig met je gelijk halen, niet met het beste idee.”
Plaats als eerste een reactie
Ook een reactie plaatsen? Word lid van Adformatie!