Minder bezuinigingen, meer schulden

Met name de lage inkomens vertonen risicovol gedrag: ruim de helft staat vaker of meer rood, ruim eenderde laat rekeningen liggen en bijna een kwart leent geld. In vergelijking met vorig jaar zijn de verschillen tussen arm en rijk groter geworden.
Over 2005 zijn huishoudens in vergelijking met het voorbije jaar optimistischer: ‘slechts’ 38 procent denkt er financieel op achteruit te zullen gaan.
55 Procent van alle ondervraagden geeft aan dat zijn financiële situatie slechter is dan vorig jaar. Van de mensen met een inkomen beneden modaal zegt 69 procent er in 2004 op achteruit te zijn gegaan. Maar in vergelijking met vorig jaar zijn de respondenten iets minder negatief, een tendens die het NIBUD vorig jaar ook al zag. Bij de terugblik op 2003 vond tweederde van alle ondervraagden en ruim driekwart van de mensen met een laag inkomen zijn of haar financiële situatie slechter dan het jaar ervoor. Bij de terugblik op 2002 was dit nog respectievelijk 75 en 83 procent.

Veel respondenten noemen als reden voor de achteruitgang dat alles duurder is geworden en dat het inkomen niet genoeg is meegestegen. 87 procent zegt dat de prijzen in 2004 gestegen zijn.
De arbeidsmarkt blijft een grote rol spelen. Er zijn nog steeds meer Nederlanders die een inkomensterugval hebben meegemaakt (30 procent) dan Nederlanders die een salarisverhoging hebben gekregen (27 procent). In 2003 ging het om respectievelijk 31 procent en 23 procent: een lichte verbetering dus.

Opvallend is dat er minder is bezuinigd dan in voorgaande jaren. In 2002 en 2003 zei 45 procent van de respondenten te hebben bezuinigd, in 2004 is dat nog maar 35 procent. Er valt misschien steeds minder te bezuinigen. Als bezuinigingsposten worden het vaakst genoemd: kleding (11 procent), de dagelijkse boodschappen en voeding (10 procent), abonnementen (5 procent) en vakanties (4 procent).

Het NIBUD vindt het verontrustend dat Nederlanders steeds meer schulden maken. Met name de huishoudens met een laag inkomen zeggen dat ze vorig jaar in vergelijking met 2003 meer moesten terugvallen op rood staan, rekeningen laten liggen en geld lenen. Niet vreemd, want de lage inkomens zijn vaker geconfronteerd met een inkomensterugval dan de hogere inkomens (41 procent versus 22 procent). Zij moesten meer maatregelen treffen om die inkomensterugval op te vangen. Het NIBUD wijst er nogmaals op dat er veel ondersteunende regelingen zijn bij gemeentes of via de belastingen waar mensen te weinig gebruik van maken.

In vergelijking met vorig jaar zijn de verschillen tussen de huishoudens met een hoog en een laag inkomen gestegen.
Het percentage dat geld van de spaarrekening moest halen om rond te komen (57 procent), is niet veranderd ten opzichte van vorig jaar, maar nog steeds hoger dan in 2002 (49 procent).

Nederlanders hebben in vergelijking met de voorgaande jaren steeds beter de europrijs van bepaalde artikelen in hun hoofd zitten. Vooral bij kleine, vaak gekochte artikelen noemt tweederde van de respondenten nu de europrijs. Dat kwam vorig jaar niet ver boven de 50 procent uit.

Hoeveel procent noemt een prijs in euro's?

dec 2004
dec 2003
dec 2002

Heel brood
70%
56%
36%

Pak koffie
68%
52%
27%

Liter benzine
76%
64%
54%

Spijkerbroek
56%
36%
20%

Salaris
76%
60%
45%

Waarde woning
63%
39%
21%

Een kwart denkt erop vooruit te gaan in 2005 en 37 procent denkt dat de situatie ongeveer gelijk blijft. 38 Procent van de ondervraagden verwacht dat zijn of haar financiële situatie zal verslechteren in 2005. De respondenten zijn over het algemeen wat optimistischer over het nieuwe jaar dan terugkijkend naar het afgelopen jaar. Want 55 procent zegt er in 2004 op achteruit te zijn gegaan.
Een kwart van de respondenten verwacht in 2005 meer uit te geven dan in het afgelopen jaar, met name door stijgende ziektekostenpremies, belastingen en gemeentelijke heffingen.