Wie schreeuwt verliest de aandacht, de kracht van fluisteren

Nauwelijks hoorbaar iets zeggen, noemen we fluisteren.

De eerste keer dat ik me daarover boog, over het fenomeen fluisteren bedoel ik, was toen de Groningse econoom Jan Pen tijdens de Hennipman lezing in Amsterdam zijn gehoor voorhield dat als hij iets écht iets belangrijks ging zeggen, hij ging fluisteren. ‘Dat heeft u inmiddels wel gemerkt.’ Alsof het om iets ging dat onder ons moest blijven. Wie schreeuwt verliest al gauw de aandacht, wie fluistert houdt die aandacht vast.

Je zou willen dat marketeers die boodschap beter begrepen. Zou iemand hen deze boodschap kunnen influisteren? Fluisteren doet ons inschikken. We richten ons oor opdat ons niets ontgaat. Wie fluistert neemt de ander in vertrouwen en de ingefluisterde voelt zich uitverkoren.

Een acteur liet ons in een workshop eens horen hoe fluisterend een dreiging beter binnenkomt. En toen ik dat in The Godfather terugzocht, hoorde ik hoe discreet en ingetogen de bedreigingen werden gedeeld. Al Pacino. Overtuigingskracht wordt gek genoeg niet geholpen door een scherpe toon en veel misbaar (dan ben je rode rozen rood aan het verven), nee het omgekeerde is eerder waar.

Dat is de kracht het gerucht, dat je ons collectieve fluisteren zou kunnen noemen. We hebben iets gehoord of gezien dat zich, klein gehouden, het beste laat verstaan. Het gerucht gaat als vuur in het rond, een veenbrand.

Het snelste werkt het als het gerucht op meerdere plaatsten wordt ontstoken. Want als iemand bij geruchte het gerucht al eerder heeft gehoord (‘gisteren hoorde ik dat ook al’) dan wint het gerucht aan betekenis: ‘dit kan geen toeval zijn’. De herhaling maakt de boodschap waar. Zo ontstaan clichés.

Het gerucht dient daarom fluisterend te worden ontstoken. ‘Hou het nog even onder ons,’ Dan gaat het zijn weg. Onderweg verkleurt het van taal en toon, nu iedereen er ‘aan kan zitten’. De bron raakt uit het zicht. Dan duikt het op. Het bereikt de tafel van De Wereld Draait Door, de stamtafel van ons land. Vaak via de tafelheer of tafeldame.

Op de bank in een huiskamer zuigt een man zich vol lucht en zegt tegen zijn vrouw: hoor je dat? Dat komt bij mij vandaan!

Ja, hoor zegt zijn vrouw. Het is goed met jou.

FOTO: MURIËL JANSSEN