Phil Libin (oprichter van Evernote): ‘over een paar maanden heeft niemand het meer over de metaverse’

Libin is geboren in de vroegere Sovjet Unie en verhuisde als kind naar de Verenigde Staten. Daar richtte hij in 2004 Evernote op, de welbekende notitiedienst waar hij tot 2015 ceo van was. Hij verliet het bedrijf en startte All Turtles, een productstudio die ook investeert in en samenwerkt met startups. Uit All Turtles ontstond een mmhmm, Libins tweede bedrijf. mmhmm haalde onlangs 136 miljoen dollar op voor uitbreidingsplannen. Libin is directeur van beide bedrijven, die geen fysieke kantoren hebben omdat de tientallen medewerkers overal ter wereld vanuit huis mogen werken. Vergaderen gebeurt digitaal, bijvoorbeeld via Zoom. Ook het gesprek met Adformatie vindt via Zoom plaats. Libin wijst naar achteren, naar zijn virtuele bomenachtergrond. ‘Ik woon in Arkansas. Mijn huis hier is tien keer zo goedkoop dan in San Francisco, waar ik eerst woonde vanwege mijn werk. En ik sta ook niet meer in de file.’

De succesvolle bedrijfsvoering van Libin illustreert een bredere trend: dankzij het internet kun je met de juiste baan wonen en werken waar je wil. Veel grote techbedrijven denken daar hetzelfde over. Zij investeren veel research and development (R&D) en dus geld in oplossingen om productiever digitaal te werken en te recreëren. Steeds vaker worden dergelijke oplossingen aangeduid als de metaverse. Wat de metaverse precies is, is onduidelijk. Het is een term uit de techindustrie, verwijzend naar een digitale omgeving die je beleeft met een Virtual Reality-bril (VR-bril) op. Met zo’n bril op waan je je in een virtuele wereld en zie je niet tot nauwelijks wat er om je heen in de echte wereld gebeurt.

Techbedrijven lijken helemaal overtuigd van de metaverse. Het moederbedrijf van Facebook veranderde in oktober zelfs zijn naam van Facebook naar Meta Platforms Inc. Meta-directeur Mark Zuckerberg maakte tegelijkertijd bekend dat zijn bedrijf de komende jaren tientallen miljarden euro’s gaat investeren in de ontwikkeling van de metaverse. Nike kocht in december een startup om digitale schoenen voor de echte wereld te ontwikkelen en stelt zich ‘in de metaverse’ te bevinden. En toen Microsoft in januari bekendmaakte dat het game-uitgever Activision Blizzard wil kopen voor zestig miljard euro (!), werd het ‘bouwen van de metaverse’ als één van de redenen genoemd. Twitter registreerde in 2021 liefst 19.425 procent meer tweets over de metaverse dan in 2020.

Libin snapt de hype over de metaverse niet. Ja, ook hij heeft als techexpert allemaal VR-brillen thuis liggen om nieuwe ontwikkelingen uit te proberen. Maar nee, hij is niet enthousiast over wat techbedrijven de metaverse noemen. De mooie woorden over ‘de volgende generatie van het internet’ doen hem terugdenken aan de houten Sovjet-schoolbanken. Libin zat in de eerste klas van de Sovjet Unie – vergelijkbaar met groep drie van een Nederlandse basisschool – toen hij kennismaakte met de Communistische propaganda. Communisme was dan wel officieel ingevoerd, maar volgens de propaganda bestond het nog niet omdat de maatschappij ‘bouwde aan communisme.’

Voor de metaverse kun je ook zoiets zeggen, redeneert Libin. Er is nog geen metaverse, maar de techindustrie wil er graag een creëren. En dus gaat er steeds meer aandacht en geld uit naar de ontwikkeling van een metaverse. ‘Maar waarom? Wie zit er te wachten op interactief digitaal vergaderen? Ik weet het niet. Ik niet, in ieder geval. Waarom zou ik een collega of onbekende willen zien als een opgeblazen digitaal poppetje zonder benen als ik ook naar het gezicht van de persoon kan kijken? Wat is er mis met een Zoom-meeting, ook al kan het veel beter dan Zoom?’

Libin wijst naar de reguliere bril die hij draagt. ‘Om de metaverse te kunnen beleven, moet ik ook een VR-bril dragen. Althans, dat willen Meta en andere bedrijven. Maar echt comfortabel draagt het niet, zeker niet als je een lange vergadering hebt of een tijdje wil ontspannen. Bovendien merk je door de bril veel minder van de omgeving om je heen, waardoor je ‘m niet kunt gebruiken als je op je omgeving moet letten.’

Het gebruik van een VR-bril voor de metaverse heeft ook een ander aandachtspunt, stippen experts aan. Je moet er een kopen voordat je je kunt onderdompelen in die interactieve digitale wereld. En het assortiment aan VR-brillen is vooralsnog beperkt én ze zijn stevig aan de prijs. Niet geheel verrassend verkopen de merken die volop inzetten op de metaverse – Meta en Microsoft – ook VR-brillen. De goedkoopste Oculus-bril (de Quest 2 van Meta) start bij 349 euro. De VR-brillen van HTC beginnen bij 550 euro en die van HP bij 709 euro. Voor de HoloLens 2 van Microsoft – bedoeld voor het bedrijfsleven – betaalt de gebruiker ruim 3800 euro (inclusief btw).  

De metaverse is zo’n hype en een holle term dat verstandige bedrijven er ver weg van blijven, denkt Libin. Hij noemt Apple als voorbeeld. Apple-directeur Tim Cook werd bij de recente kwartaalcijfers door een analist gevraagd of Apple iets met de metaverse doet of wil doen. Die vraag werd verwacht, want Apple had zich nog niet publiekelijk uitgelaten over de metaverse. Cook hield zich ook opvallend op de vlakte, door enkel te zeggen dat Apple ‘veel potentie’ ziet in de metaverse en ‘waar nodig investeringen zal doen.’ Libin weet het zeker: Apple gaat het woord metaverse niet zelf in de mond nemen. ‘Apple weet dat de metaverse een grap is’, zegt Libin.

Meerdere media en analisten meldden onlangs dat Apple in het geheim een VR-bril ontwikkelt en die later in 2022 wil presenteren. De verkoop moet in 2023 van start gaan. Apple zou enkele duizenden euro’s voor de premium bril gaan vragen en zich richten op professionele gebruikers en app- en gameontwikkelaars.

Libin wil in de loop van het interview wel iets duidelijk maken. Want hoewel hij een groot criticus is van de metaverse, is hij er wél van overtuigd dat allerlei techbedrijven nuttige digitale oplossingen ontwikkelen. ‘Er gebeurt zoveel in de techindustrie. De technische ontwikkelingen rondom bijvoorbeeld Augmented Reality gaan hard en zijn erg interessant, maar ik zou als bedrijf wegblijven van het gebruiken van het woord metaverse. Want er is geen metaverse. Het woord betekent nu niets, het is een buzzword. Mensen die nu het woord metaverse gebruiken, maken een grap of lichten je op. Ze proberen bewust vaag te zijn om interessant te klinken, maar de metaverse is een woord dat niets betekent en straks een negatieve lading heeft.’

Gaat Meta – verantwoordelijk voor Facebook, Instagram en WhatsApp – er spijt van krijgen dat het zo zwaar inzet op de ontwikkeling en marketing van een metaverse? Libin is ervan overtuigd. ‘Over een paar maanden heeft niemand het meer over de metaverse. Je merkt het nu al. De visie van Meta is daarom echt dom. Hun idee dat er een interactieve 3D-wereld komt die we beleven via een VR-bril, waar we in wonen en werken? Mensen willen dat niet. Meta zal als laatste overblijven die het over de metaverse heeft en dat is omdat ze wel moeten, want het is hun naam...’

Libin spreidt zijn handen en fronst zijn wenkbrauwen. ‘Ik kan het natuurlijk mis hebben. En ik hoop het in dit geval. Want als er over een jaar over twee een metaverse is die toegevoegde waarde heeft en waar we veel tijd in spenderen, dan geef ik graag toe dat ik het fout had. Maar dan daag ik mensen die nu in de metaverse geloven graag uit om met statistieken te komen, bijvoorbeeld medewerkers van Meta. Want er zijn veel statistieken die duidelijk maken hoeveel uur per dag we naar een scherm kijken. Dat zijn uren per dag. Maar hoeveel minuten of uren per dag bevinden we ons over een jaar of twee via een VR-bril in de metaverse? Ik denk minder dan één minuut.’ Een volgende vraag van Libin aan metaverse-enthousiastelingen. ‘Hoeveel minuten per dag moeten we straks gemiddeld gebruikmaken van de metaverse om het een succes te noemen? Meta en andere bedrijven zeggen er niets over.’

Bedrijven doen er volgens Libin goed aan om zorgvuldig na te denken over het wel of niet gebruiken van het woord metaverse in hun promotie-uitingen. ‘Raak niet afgeleid door het buzzword en focus je op wat je bedrijf goed doet.’ Zijn tip: noem je product of dienst gewoon bij de naam. ‘Ontwikkelt je bedrijf een VR-oplossing? Noem het dan een VR-oplossing. Maakt je bedrijf games? Blijf dat dan lekker doen.’ En metaverse eraan toevoegen? ‘Ik zou het niet doen. Het betekent echt niets.’