Het leek zo'n typisch Amerikaans fenomeen waar we altijd wat om moesten gniffelen. Vooral als we de beelden zagen van mensen die om drie uur ’s nachts een winkel binnenstormden om elkaar te lijf te gaan voor een aanbieding.
Maar Black Friday is de oceaan over, en heeft inmiddels vaste voet aan grond gekregen in Nederland. Vandaag is de uitverkoop-bonanza er weer, en tal van Nederlandse winkels - vooral online - doen mee.
Hoe is het zo gekomen? 7 vragen en antwoorden over Black Friday.
Waar komt de term Black Friday vandaan?
Daar zijn verschillende versies over. Een ervan is dat zuidelijke plantage-eigenaren op de vrijdag na Thanksgiving slaven konden kopen met korting. Voordat we in een Black Friday-discussie belanden: dit is een mythe. De afkomst heeft wel te maken met de politie in Philadelphia. Die gebruikte de term in de jaren ’50 om de chaos te beschrijven van de hordes mensen die de stad in kwamen na Thanksgiving. Er waren veel files en geen agent mocht vrij nemen. Een zwarte dag voor de dienders.
Hoe is de relatie met uitverkoop er dan gekomen?
Via diefstal. Tijdens de enorme drukte in de stad sloegen winkeldieven hun slag. De associatie met goedkoop shoppen was gelegd. De plaatselijke middenstand uit Philadelphia was overigens helemaal niet blij met de naam Black Friday en probeerde die in de jaren ‘60 te veranderen in Big Friday. Tevergeefs. Later werd het narratief veranderd. ‘Black’ kwam te staan voor de zwarte cijfers die er op die dag werden geschreven door de hoge verkopen.
Hoe groot is het in de VS?
Erg groot. Het is inmiddels uitgegroeid tot de aftrap van de kerstvakantieperiode en cruciaal voor de Amerikaanse economie. Naar schatting 30 procent van de jaarlijkse verkopen in de detailhandel vindt plaats tussen Black Friday en Kerstmis. En het groeit. Vorig jaar shopten 101,7 miljoen mensen op zwarte vrijdag, in 2015 was dat nog 74 miljoen. Het is inmiddels ook meer dan een eendaags evenement; het hele weekeinde staat in het teken van de aanbiedingen. In totaal gingen afgelopen jaar 137 miljoen mensen naar de winkels tijdens het Black Friday-weekend.
En na het weekeinde volgt Cyber Monday. Wat heeft dat ermee te maken?
Dat was de dag dat de webwinkels met aanbiedingen gingen stunten. Het idee was dat veel mensen die dag online gingen checken of ze een goed slag hadden geslagen in het Black Friday-weekeinde. Cyber Monday gaat overigens steeds meer op in het Black Friday-weekeinde.
Wanneer is het in Nederland terecht gekomen?
Nog niet zo lang geleden. In 2014 stuntten slechts twee online winkels, bleek uit onderzoek van Black Friday Nederland. Een jaar later waren dat er al 21, en in 2016 ging het aantal deelnemers naar meer dan 75. Dit jaar doen naar schatting ruim 125 winkels mee. Imbull berekende dat Black Friday sinds 2012 een stijging van 2000 procent kende.
Waarom slaat het hier zo aan?
Volgens Detailhandel NL heeft dat alles te maken met Nederlandse winkelseizoen, dat start op het moment dat Sinterklaas in het land is. Winkels gebruiken Black Friday als vehikel om nog meer aandacht te trekken voor aanbiedingen.
Het is een economisch feestje?
Jazeker. MultiSafepay, een betaaldienstverlener van Nederlandse webshops, heeft de transacties onderzocht in 2015. Het zag toen een verdubbeling van de bestelligen op Black Friday. Dat zal alleen maar zijn toegenomen. Overigens kan Black Friday ook negatief uitpakken, vooral in een zwakkere economie, bijvoorbeeld de Britse. Daar is de vrees dat Black Friday dit jaar vooral kannibaliseert op de kerstinkopen. Mensen houden hun hand op de knip en wachten op de aanbiedingen. Black Friday is eating itself, aldus Bloomberg.
Openingsbeeld: ANP
